Μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές στο Μεραμπέλλο!

Τη δεκαετία του ’60 και του ’70, ο Άγιος Νικόλαος και τα γύρω χωριά, γνώρισαν μεγάλες «δόξες» από τις μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές που «γυρίστηκαν» στην περιοχή μας. Ήταν η εποχή που όταν λέγαμε «τουρισμός στη Κρήτη» εννοούσαμε μόνο τον Άγιο Νικόλαο! Στη γιγάντωση του τουρισμού βοήθησαν πολύ τα γυρίσματα αυτών των ταινιών καθώς από την Κρήτη «πέρασαν» τότε μεγάλοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες. Πολλά μπορούν να γραφτούν για τις παραγωγές αυτές, αλλά σήμερα θα αρκεστώ στα παρακάτω στοιχειά. Μια άλλη φορά θα «δούμε» αναλυτικά ένα-ένα τα έργα…

Ποιος πληρώνει το βαρκάρη! (1977)
Αφορμή του σημερινού άρθρου ήταν το γεγονός ότι, μετά από πολλά χρόνια, βρήκα σε κασέτα το περίφημο σήριαλ του BBC «Ποιος πληρώνει το βαρκάρη» (“Who pays the ferryman”) που γυρίστηκε πριν από 31 χρόνια (το 1977) στην Ελούντα. (…ένας Βρετανός, που με το όνομα Λέανδρος είχε πολεμήσει τη διάρκεια της Κατοχής στη Κρήτη κατά των κατακτητών, επιστρέφει στο νησί για να βρει την «αγαπημένη» του, που γνώρισε τότε αλλά δεν ξέχασε ποτέ… Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά…) Με συγκίνηση είδα στην ταινία γνωστές φυσιογνωμίες, που σήμερα είναι μιας κάποιας ηλικίας. Με νοσταλγία είδα τη παλιά Ελούντα με τα λίγα σπιτάκια στη παραλία και την εκκλησία να ξεχωρίζει στη πλατεία. Ο Βάρδας από τον Κρούστα να παίζει τη λύρα του και οι Ελουντιανοί κομπάρσοι να χορεύουν και να απολαμβάνουν τη συμμετοχή τους στην παραγωγή του BBC. Η εποχή αυτή σίγουρα έχει αφήσει πολλές καλές αναμνήσεις στους ηλικιωμένους σήμερα Ελουντιανούς. Εξαιρετική συμμετοχή στο έργο είχαν οι Έλληνες ηθοποιοί Μπέτυ Αρβανίτη, ο Τάκης Εμμανουήλ και ο Νίκος Βερλέκης και φυσικά ξεχωρίζει η εκπληκτική μουσική του Γεραπετρίτη συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου.

Τα φεγγαρογνέματα (1964)
Πολλά χρόνια πριν (το 1964), είχε «γυριστεί»στην Ελούντα και στον Άγιο Νικόλαο ένα πολύ ωραίο ρομαντικό έργα με την Αμερικανίδα ηθοποιό Χεϊλυ Μίλλς, παραγωγής του Γουόλτ Ντίσνευ. Ήταν το έργο «Τα φεγγαρογνέματα» (The Moon Spinners), μια μεγάλη παραγωγή που άλλαξε την οικονομία της περιοχής, καθώς «έπεσαν» πολλά λεφτά στο τόπο μας. Πολλοί επαγγελματίες δούλεψαν παρά πολύ και ο «φτωχικός» Άγιος Νικόλαος γνώρισε δόξες. Δεν θα ξεχάσω τους Πατρινούς καλλιτέχνες των καρναβαλικών αρμάτων που δούλευαν εκεί στη λίμνη για πολλές εβδομάδες για να φτιάξουν τα άρματα του Καρνάβαλου για τις ανάγκες του έργου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το τρίκυκλο μεταφορικό μέσο που μέρα νύχτα κουβαλούσε τα υλικά για τις ανάγκες του έργου. Τη χρονιά αυτή είχα τη τύχη να δω από κοντά και το «ιερό τέρας» Γουόλτ Ντίσνευ. Τον θυμάμαι να περπατά στον κεντρικό δρόμο και δεν είναι εύκολο να εξηγήσω το… δέος που ένοιωσα περπατώντας δίπλα του. Την εποχή αυτή (χωρίς τηλεόραση) το μοναδικό παιδικό περιοδικό που κυκλοφορούσε ήταν το «Μίκυ Μάους» που μπορούσαμε να αγοράσουμε από το βιβλιοπωλικό του Ραφαϊλάκη στην πλατεία. Όταν το έργο ήλθε στη πόλη μας, μας πήγαν ομαδικώς, όλο το σχολείο, στον κινηματογράφο «ΛΑΜΠΗΣ» για να δούμε την ταινία (ήταν κατάλληλη για ανηλίκους!) Ωραίες (;) εποχές!

Οι λωτοφάγοι (1972)
Οι «Λωτοφάγοι» (The Lotus Eaters) γυρίστηκε στη περιοχή μας το 1972 και ήταν και αυτό μια παραγωγή του BBC. Μια δραματική ιστορία του Έρικ, ενός Βρετανού βετεράνου από το πόλεμο της Κορέας, που κατηγορείται για το φόνο ενός κοριτσιού και της Ανν, μιας κατασκόπου που κάποια στιγμή ο Ερικ θα ερωτευθεί και στη συνεχεία θα κάνουν μαζί μια δραματική αποστολή. Το σίριαλ είχε μεγάλη επιτυχία στη Αγγλία.

Η νεράιδα και το παλικάρι (1969)
Βαθύ μίσος χωρίζει τις δύο οικογένειες των Βροντάκηδων και των Φουρτουνάκηδων στην Κρήτη, που δεν λέει να ξεχασθεί. Όπως λένε οι ίδιοι, οι προπαππούδες των προπαππούδων τους είχαν αλληλοσκοτωθεί αλλά κανείς δεν ξέρει ποιος άρχισε πρώτος. Το Κατερινιώ (Αλίκη Βουγιουκλάκη) κόρη του καπετάν Φουρτουνάκη (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος), αρραβωνιάζεται παρά τη θέλησή της τον καπετάν Σκανδαλάκη (Σπύρος Καλογήρου). Την ώρα που χορεύουν φθάνει από την Αθήνα ο γιος του καπετάν Βροντάκη (Γιάννης Αργύρης), ο Μανούσος (Δημήτρης Παπαμιχαήλ) και χωρίς να ξέρει ποια είναι η αρραβωνιαστικιά του καπετάν Σκανδαλάκη την φλερτάρει... (η συνέχεια στην… τηλεόραση που μεταδίδει το έργο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο)

Αξέχαστες στιγμές έζησαν οι Αγιονικολιώτες το 1969, όταν γυρίστηκε στη περιοχή μας το έργο «Η νεράιδα και το παλικάρι». Στη Λίμνη, στη βίλλα του Κουνδούρου και στην Κριτσά, η Άλικη και Δημήτρης «γύρισαν» μια ερωτική περιπέτεια που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα. Θυμάμαι πολύ καλά τα γυρίσματα στη Λίμνη… άλλωστε την εποχή αυτή, όλος ο Άγιος Νικόλαος «ζούσε» για το έργο αυτό. Ιδιαίτερα απολαυστικός στα γυρίσματα του ήταν ο μεγάλος μας ηθοποιός Διονύσης Παπαγιανόπουλος. Θυμάμαι και το γιο της Αλίκης, μωρό τότε στο καροτσάκι, με τη… νταντά του να κάνουν βόλτα στο λιμάνι.

Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται (1957)
Προάγγελος των παραπάνω επιτυχιών ήταν ο ερχομός στη Κρήτη του Ζυλ Ντασέν και της Μελίνας Μερκούρη για τα γυρίσματα της ταινίας «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», που γυρίστηκε στη Κριτσά το 1957. Ολοκληρωμένο άρθρο για τα γυρίσματα του έργου στη Κριτσά θα διαβάσετε σύντομα στην «ΑΝΑΤΟΛΗ».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Αναβάθμιση του παλιού δρόμου Μαρδατίου – Ρούσα Λίμνης!

Επιτέλους κάτι θα αλλάζει στο τμήμα του παλιού δρόμου Αγίου Νικολάου – Κριτσάς, μεταξύ των οικισμών Μαρδατίου και Ρούσα Λίμνης. Για πολλά χρόνια, το συγκεκριμένο σημείο το χρησιμοποιούσαν αρκετοί συμπολίτες μας για να αποθέτουν τα μπάζα τους (είτε στην άκρη του δρόμου είτε στο γκρεμό). Είναι -τουλάχιστον- λυπηρό, ένα από τα ωραιότερα σημεία του Δήμου μας (απ’ όπου η θέα είναι εντυπωσιακή, καθώς μπροστά μας βρίσκεται ο κόλπος του Μεραμπέλλου και στο βάθος στα Στειακά βουνά) να είναι για πολλά χρόνια μια από τις μεγαλύτερες χωματερές της περιοχής μας και μάλιστα εκεί όπου η οικιστική ανάπτυξη της τελευταία χρόνια είναι σε ιδιαίτερη έξαρση. Ήταν λοιπόν επιτακτική η ανάγκη να καθαριστεί το σημείο αυτό, καθώς, μετά και την οριστική απομάκρυνση των Λατομείων, η περιοχή θα πάρει άλλη αξία. Ακριβώς κάτω από το δρόμο αυτό σώζεται ακόμα μικρό μέρος του παλιού Τούρκικου μονοπατιού που ένωνε τη Κριτσά με τον Άγιο Νικόλαο. Δυστυχώς μεγάλο τμήμα του μονοπατιού σκεπάστηκε με χώματα που έριξαν οι μπουλντόζες όταν φτιάχτηκε ο νέος δρόμος.

Το πρωί της Δευτέρας, μηχανήματα του Δήμου -μαζί και ένας φορτωτής, προσφορά του Λατομείου Αλεξανδράκη- άρχισαν το καθαρισμό του δρόμου. Τα μηχανήματα ξεκίνησαν από τη μεριά του Μαρδατίου και σε λίγες ώρες η αλλαγή του τοπίου ήταν εμφανής. Στην αρχή του δρόμου δημιουργήθηκε μια «πλατεία» και συνεχίζοντας προς τη Ρούσα Λίμνη, με το καθάρισμα, μεγάλωσε ο δρόμος! Δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να καθαριστούν τα μπάζα που είναι στο γκρεμό και γι’ αυτό, ο μόνος τρόπος για να κρυφτούν τα πάσης φύσεως υλικά, είναι να σκεπαστούν με χώματα. Οι εργασίες θα συνεχιστούν και την Τρίτη. Ένα σημαντικό θέμα που πρέπει επίσης να επιλυθεί είναι η κατοχύρωση των ιδιοκτησιών από πιθανές καταπατήσεις. Η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, η Νομαρχία και ο Δήμος θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε όλο το κομμάτι του παλιού δρόμου να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση. Στα σχέδια αναβάθμισης του χώρου είναι, η δενδροφύτευση του δρόμου και η κατασκευή καθιστικών, καθώς με τις αλλαγές αυτές ο χώρος είναι και τουριστικά αξιοποιήσιμος. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα ξαναδούμε μπάζα εκεί καθώς υπάρχουν άλλοι συγκριμένοι χώροι εναπόθεσής τους και μόνον αυτοί θα πρέπει να χρησιμοποιούνται. Είναι θέμα πολιτισμού!

Στο χώρο των εργασιών βρέθηκαν ο Αντιδήμαρχος Σπύρος Μασσάρος, ο πρόεδρος της Κριτσάς Μανώλης Πάγκαλος και ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Μαρδατίου «ο Θύλακας» Νίκος Μασσάρος. Όλοι τους ήταν πολύ ευχαριστημένοι από τις αλλαγές γιατί -επιτέλους- ικανοποιείται ένα αίτημα όλων των κατοίκων της περιοχής, που, για πολλά χρόνια, έβλεπαν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση και ένοιωθαν ανήμποροι να εμποδίσουν το συνεχή βιασμό του πανέμορφου τοπίου.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Αφήστε τα αυτοκίνητα και ελάτε να περπατήσουμε…

Κάθε χρόνο, στις 22 Σεπτεμβρίου, οι αρχές πολλών πόλεων κλείνουν το κέντρο τους για τα αυτοκίνητα και ενθαρρύνουν τους πολίτες τους να χρησιμοποιήσουν για τις μετακινήσεις τους τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ποδήλατα, αλλά και τα πόδια τους. Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο πρωτοξεκίνησε στη Γαλλία το 1998 και καθιερώθηκε σε πανευρωπαϊκή κλίμακα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2000. Στον εορτασμό συμμετέχουν 1500 πόλεις της Ευρώπης. Ο Δήμος του Αγίου Νικολάου επιθυμεί να δώσει ιδιαίτερη σημασία στην ημέρα αυτή. Γι’ αυτό ξεκίνησε έγκαιρα την προετοιμασία των εκδηλώσεων που θα γίνουν στις 22 Σεπτεμβρίου. Για τη καλύτερη οργάνωση, έγινε χθες στο Δήμο σύσκεψη για να κατατεθούν οι προτάσεις των φορέων του τόπου μας. Εκτός του Δημάρχου Δημήτρη Κουνενάκη, πήραν μέρος η αντιδήμαρχος Αφροδίτη Βαρκαράκη, ο Γιώργος Μπελούκας (ΟΝΑΔΑΝ) ο Γιώργος Ταβλάς (ΠΟΔΑΝ), η Ευτυχία Χαλκιαδάκη ο Σταύρος Καναβάκης (Επιτροπή Κυκλοφορίας) καθώς και εκπρόσωποι από το Συμβούλιο Νέων, της Δημοτικής Αστυνομίας, του Λιμεναρχείου και του Ορειβατικού Συλλόγου.

Οι εκδηλώσεις θα γίνουν στον Άγιο Νικόλαο, στη Κριτσά, στην Ελούντα, στο Καλό Χωριό και σε οποίο Δημοτικό Διαμέρισμα επιθυμεί να συμμετάσχει. Στον Άγιο Νικόλαο προγραμματίζονται τέσσερις διαφορετικές εκδηλώσεις:
* Η πρώτη θα είναι με ποδήλατα. Μετά τη περσινή επιτυχία του γύρου της πόλης (πήραν μέρος περισσότερα από τριακόσια άτομα, μικροί και μεγάλοι) πιστεύεται ότι φέτος θα λάβουν μέρος 500 ποδηλάτες! (Οργανωτής: ΔΗΜΟΣ)
* Η δεύτερη θα είναι περιπατητική (3 χιλιόμετρα γύρω από την πόλη) διάρκειας μιας ώρας. (Οργανωτής: Ορειβατικός Σύλλογος)
* Η τρίτη θα είναι γρήγορου βάδην (6 χιλιόμετρα γύρω από την πόλη) διάρκειας 1 ώρας. (Οργανωτής: Ορειβατικός Σύλλογος)
* η τέταρτη θα είναι ένας αγώνας δρόμου. (Οργανωτής: ΟΝΑΔΑΝ)
Λεπτομέρειες για τις διαδρομές θα ανακοινωθούν αργότερα. Όπως βλέπετε, οι εκδηλώσεις αυτές καλύπτουν όλα τα… γούστα και όλες τις αντοχές! Στο τέλος της εκδήλωσης θα δοθούν βραβεία στους τρεις πρώτους νικητές και αναμνηστικά διπλώματα σε όλους όσους λάβουν μέρος.

Το κεντρικό σύνθημα της φετινής εβδομάδας είναι «Δρόμοι ανοιχτοί για τους Ανθρώπους», σε μια προσπάθεια να ενθαρρυνθούν οι τοπικές αρχές να παράσχουν περισσότερο χώρο στους δρόμους για τα μέσα της συγκοινωνίας που μολύνουν λιγότερο. Οι πολίτες να αφήσουν τα αυτοκίνητα και τα μηχανάκια τους στο σπίτι και να περπατήσουν, σε μια προσπάθεια να συμβάλουν στην βελτίωση του περιβάλλοντος. Στη χώρα μας, από το 2000 μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 1.500.000 νέα αυτοκίνητα, επιβαρύνοντας κατά 80% την ατμοσφαιρική ρύπανση, ειδικά τους θερμούς μήνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της GreenPeace, την πρωτιά σε υψηλά επίπεδα μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα κρατά η Θεσσαλονίκη, δεύτερη είναι η Αθήνα και ακολουθούν η Λάρισα και η Πάτρα. Σχετικές μελέτες του τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών έδειξαν ότι αν τα μέσα επίπεδα των μικροσωματιδίων στην Αθήνα ήταν κάτω από 20 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, αντί των 52,12 που είναι τώρα, θα είχαμε 5.066 λιγότερους θανάτους κάθε χρόνο. Επιπλέον, μια τέτοια μείωση θα αύξανε το προσδόκιμο ζωής σχεδόν κατά ένα χρόνο για κάθε κάτοικο της Αθήνας.

Φέτος, επειδή η 22α Σεπτεμβρίου είναι ημέρα Δευτέρα, οι παραπάνω εκδηλώσεις θα γίνουν μια ημέρα πριν, στις 21 Σεπτεμβρίου 2008 (το πρωί στις 11). Ας αφήσουμε λοιπόν την ημέρα αυτή τα αμάξια μας και τα μηχανάκια μας και ας περπατήσουμε. Ελάτε να χαρούμε τη ζωή…
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Άλλη μια σημαντική αρχαία πόλη έρχεται στο φως!

Επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο «Μπούφος» στο Σίσι
Μετά την επίσκεψή μου στον αρχαιολογικό χώρο «Πρινιάτικος Πύργος» στο Καλό Χωριό, είχα την τύχη να επισκεφθώ ένα «νέο» αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται στη θέση «Μπούφος» ή Κρέμασμα στη παραλία του Σισίου. Καλεσμένος του Βέλγου καθηγητή Jan Driessen και του συντηρητή της ΚΔ Εφορείας Αρχαιοτήτων Αλέκου Νικάκη, βρέθηκα χθες στον τόπο που γίνονται οι ανασκαφές. Το ύψωμα «Μπούφος» βρίσκεται ένα χιλιόμετρο ανατολικά του Σισίου, δίπλα στη θάλασσα. Τις ανασκαφές κάνει φέτος η Αρχαιολογική Σχολή του Βελγίου με επικεφαλής τον καθηγητή Jan Driessen. Η ομάδα δουλεύει ήδη έξι εβδομάδες και στο τέλος αυτής θα ολοκληρώσει το φετινό της έργο. Ό,τι έχει ανακαλυφτεί, θα σκεπαστεί προσεκτικά για να μην καταστραφεί τη διάρκεια του χειμώνα και η ανασκαφή θα συνεχιστεί το επόμενο καλοκαίρι. Την πρώτη μικρή ανασκαφή (τομή) έκανε το 1962 ο αρχαιολόγος Κώστας Δαβάρας και έπρεπε να περάσουν 45(!) χρόνια για να ξεκινήσει η σημερινή συστηματική ανασκαφή. Ο χώρος έχει ήδη κηρυχθεί αρχαιολογική ζώνη και έχει απαλλοτριωθεί από το ελληνικό δημόσιο. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 699 του 1976: «…χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικό χώρο στην Ανατολική Κρήτη, τον γεωμετρικόν και ρωμαικόν οικισμόν παρά το Σείσι, και τον μινωικόν οικισμόν εις ύψωμα Μπούφος – Κρέμασμα» και το ΦΕΚ 597 του 1996 «…για την αποτελεσματικότερη προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου "Μπούφος" Σεισίου κοινότητας Βραχασίου, η περιοχή καθορίζεται ως αδόμητη Ζώνη Α απολύτου προστασίας και επιτρέπονται μόνον οι ανοικτές, με αβαθή άροση, καλλιέργειες και χωρίς χρήση μηχανικών μέσων και μόνον εφόσον έχουν την προηγούμενη έγκριση και επίβλεψη της αρμόδιας ΚΔ' Εφορείας»

Πλησιάζοντας το χώρο, διαπιστώνεις από μακριά τη στρατηγική θέση του υψώματος καθώς από εκεί ελέγχεις το πολύ σημαντικό πέρασμα προς Βραχάσι και Λασήθι (μέσω Σελιναρίου). Στο κάτω μέρος του υψώματος φαίνονται καθαρά τα «κυκλώπεια τείχη» που προστάτευαν την πόλη. Αμέσως μετά αρχίζει ο κυρίως αρχαιολογικός χώρος και το πρώτο πράγμα που εντυπωσιάζει είναι τα χιλιάδες κομμάτια από αγγεία (όστρακα) που βρίσκονται κατά γης. Περπατώντας στον κυρίως χώρο βλέπουμε σε εξέλιξη τις φετινές ανασκαφές. Περισσότερα από 40 άτομα, δουλεύουν κάτω από τον καυτό ήλιο για να φέρουν στην επιφάνεια τα ευρήματα. Μετά από μερικά χρόνια, όταν θα ολοκληρωθούν οι εργασίες, θα αναβαθμιστεί συνολικά όλη η περιοχή του Σισίου. Ο απαλλοτριωμένος χώρος είναι περίπου 40 στρέμματα και η ανασκαφή είναι σχεδόν ακόμα στην αρχή του. Θεωρείται η σημαντικότερη φετινή ανασκαφική εργασία. Η περίοδος ακμής της πόλης ήταν την υστερομινωϊκή εποχή (1350- 1250 π.χ.) Δίπλα ακριβώς στη θάλασσα υπάρχει ο νεκροταφιακός χώρος (τέλος της πρωτομινωικής και αρχές της μεσοομινωϊκής περιόδου, δηλαδή περίπου 2100-1800 π.Χ.) Στους τάφους αυτούς έχουν ήδη βρεθεί πολλά αγγεία και χθες, μπροστά μου, φαίνονταν καθαρά τα οστά και τα κρανία που ήλθαν στο φως με τις φετινές ανασκαφές. Ξεχωρίζουν τα αγγεία δίπλα στους νεκρούς, τα οποία δεν έχουν ακόμα καθαριστεί πλήρως καθώς οι εργασίες προχωρούν πολύ σιγά και προσεκτικά για να μην προξενήσουν τη παραμικρή καταστροφή.

Θα ήθελα να κάνω δυο παρατηρήσεις. Η πρώτη αφορά τις ξένες αρχαιολογικές Σχολές που με το σημαντικό ανασκαφικό έργο τους έχουν βοηθήσει πάρα πολύ το σπουδαίο έργο των δικών μας αρχαιολόγων. Οι ανασκαφές είναι πολυδάπανες γιατί χρειάζονται πολλά άτομα και μεγάλη διάρκεια χρόνου μέχρι την ολοκλήρωσή τους. Η αγάπη των ξένων αρχαιολόγων για τη χώρα μας με έχει εντυπωσιάσει. Άλλωστε η Ελλάδα, και ιδίως η Κρήτη, αλλά πιο πολύ το Λασήθι, είναι ο παράδεισος του κάθε αρχαιολόγου. Η δεύτερη σκέψη που κάνω είναι ότι, είμαι πια σίγουρος ότι στη περιοχή μας, η γη κρύβει ακόμα πολλά «μυστικά» που σιγά-σιγά θα έλθουν στο φως. Η φετινή χρονιά (οι Ιρλανδοί στο Καλό Χωριό και οι Βέλγοι στο Σίσι) ήταν πολύ παραγωγική και μας έδωσε πολλά και σημαντικά στοιχεία από τη ζωή και το πολιτισμό των ανθρώπων που έζησαν εδώ πριν από 3500 έως 5000 χρόνια. Κλείνοντας θα ήθελα να πληροφορήσω ότι η σύζυγος του επικεφαλής των ανασκαφών Jan Driessen, είναι η εγγονή του Πολ Φορ, ο οποίος ήταν σημαντικός σπηλαιολόγος και ερευνητής, με σπουδαίο συγγραφικό έργο για την Κρήτη («Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΤΗ ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ»). Μαζί με τον Λευτέρη Πλατάκη εξερεύνησαν τα περισσότερα σπήλαια της Κρήτης. Ο Δήμος Ηρακλείου τον έχει τιμήσει, δίνοντας το όνομά του σε ένα δρόμο της πόλης.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Αρχαία Ελληνική μουσική στην Λατώ

Τυχεροί ήσαν όσοι πήγαν στην Αρχαία Λατώ το βράδυ της Κυριακής. Το μουσικό σύνολο «ΛύρΑυλος, Κέντρο Ελληνικής Μουσικής Κληρονομιάς» μας παρουσίασε μερικά από τα αποτελέσματα της ερευνητικής δουλειάς του σε σχέση με την αρχαία Ελληνική μουσική. Ο χώρος της Λατούς, από μόνος του, έχει όλες τις προϋποθέσεις και τη «δύναμη» για να μας δώσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ήταν μια βραδιά διαφορετική που μας συνεπήρε. Στην αρχή της εκδήλωσης μίλησε ο προϊσταμένη της ΚΔ Εφορείας Αρχαιοτήτων Βίλλυ Αποστολάκου, η οποία μας έδωσε στοιχεία από τη «μουσική παιδεία» των αρχαίων προγόνων μας. Μεταξύ άλλων μας είπε ότι «…στην αρχαία Ελλάδα από τον Πίνδαρο ως τον Πλάτωνα η μουσική πράξη αποτελούσε πρωταρχική και αδιάλυτη ενότητα μουσικής –με τη σημερινή έννοια του όρου- αλλά και λόγου, αρμονίας και ρυθμού, που βοηθούσαν τον άνθρωπο να εκφράσει τα συναισθήματά του και τη θρησκευτική του πίστη, να συνειδητοποιήσει τον κοινωνική του θέση ως μέλους μιας ομάδας. Στην Κρήτη εμφανίζεται ως σημαντικό τμήμα στη στρατιωτική εκπαίδευση των νέων, με μια μορφή που υπονοεί υποχρεωτική διδασκαλία της μαζί με την όρχηση. Ο Πλάτων υπενθυμίζει στην «Πολιτεία» ότι οι Κρήτες ήταν οι πρώτοι που δημιούργησαν σχολές μουσικής εκπαίδευσης. Όμως, παρόλο που η μουσική στην ολότητά της συντρόφευε στην αρχαιότητα όλες τις εκδηλώσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής, οι γνώσεις μας γι’ αυτήν είναι περιορισμένες. Από τα 57 σωζόμενα κομμάτια τα σημαντικότερα είναι το 1ο στάσιμο από την τραγωδία Ορέστης του Ευρυπίδη, που διασώθηκε σε πάπυρο του 200 π.Χ., δυο παιάνες χαραγμένοι στον εξωτερικό τοίχο του Θησαυρού των Αθηναίων στους Δελφούς (127π.Χ.), ο Επιτάφιος του Σεικίλου χαραγμένος σε ταφική στήλη στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας (1ος αι. μ.Χ.), και οι τρεις ύμνοι για τον Ήλιο, τη Μούσα και τη Νέμεση που αποδίδονται στον Κρητικό Μεσομήδη, κιθαρωδό και συνθέτη στην Αυλή του αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αι. μ.Χ). Μουσική και χορωδία συνδέονταν άρρηκτα με το χορό. Ορχηστικές παραστάσεις απαντούν στην μινωική Κρήτη ήδη από την αρχή της 2ης χιλιετίας π.Χ.
«Κρητικοπούλες κάποτε χορεύανε με χάρη
Γύρω στον όμορφο βωμό, και τ’ απαλά τους πόδια
Του χορταριού το μαλακό το άνθισμα χαλούσαν»
Με τους στίχους αυτούς, η Σαπφώ υμνεί τη δεξιότητα και τη χάρη των κοριτσιών της Κρήτης στο χορό…»

Στη συνέχεια η αρχαιολόγος Βάσω Ζωγραφάκη μας περίγραψε με πολύ παραστατικό τρόπο πως ήταν η ζωή στην αρχαία πόλη-κράτος Λατώ. Ακολούθησε το κυρίως μουσικό πρόγραμμα, το οποίο περιλάμβανε σωζόμενα αρχαιοελληνικά μουσικά κομμάτια, καθώς και επιλεγμένα κομμάτια από την παραδοσιακή μας μουσική (ριζίτικα, μακεδονικά κ.λ.π.) Τα μελωδικά στοιχεία της αρχαιότητας εκτελέστηκαν από αρχαιοελληνικά, αλλά και παραδοσιακά όργανα (ζουρνάς, άσκαυλος, νταούλι)

«…έρπε και γέγαθι μολπά» δηλαδή «έλα να ευχαριστηθείς με τραγούδια και χορούς» Αυτό μας προτρέξει η παραπάνω επωδός, ύμνος στον Δικταίο Δία και προέχεται από επιγραφή του 3ου αιώνα μ.Χ. που βρέθηκε στο Παλαίκαστρο Σητείας και βρίσκεται στο Μουσείο του Ηρακλείου. Ακούσαμε μουσική του Ευριπίδη (από τον Ορέστη), του Κρητικού μουσικού Μεσομήδη, Δελφικούς και Πρωτοχριστιανικούς ύμνους… μια μουσική πανδαισία.

Ο ερευνητής Παναγιώτης Στέφος, στο τέλος της συναυλίας, μας έδωσε περισσότερα στοιχεία για τα «παράξενα» αυτά όργανα που έπαιξαν. Ξεχωριστή παρουσία είχαν τα κορίτσια και τα αγόρια της Σχολής Μπαλέτου και Σύγχρονου χορού της Σοφίας Μαυροφόρου, τα οποία έντυσε η διάσημη ενδυματολόγος Αδριανή Νεοφύτου. Όπως ομολόγησαν και οι μουσικοί, αυτός ο συνδυασμός ήταν κάτι το ξεχωριστό γι’ αυτούς. Είναι γεγονός ότι τέτοιες εκδηλώσεις πραγματικά προάγουν τον πολιτισμό γιατί μας δίνουν κάτι που πραγματικά αξίζει και θα το θυμόμαστε για πάντα. Την εκδήλωση ήταν ενταγμένη στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού για την Πανσέληνο του Αυγούστου και συνδιοργανωτές ήταν η ΚΔ Εφορεία Αρχαιοτήτων , ο Πολιτισμός Οργανισμός του Δήμου μας και η Πολιτιστικούς Σύλλογος της Κριτσάς.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σχολιάσω δυο ακόμα πράγματα. Το πρώτο αφορά τους αρχαιολόγους που εργάζονται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Πριν την εκδήλωση, μοιράστηκε "διαμαρτυρία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων" για τη σημερινή κατάσταση στους αρχαιολογικούς χώρους, όπου μεταξύ άλλων διαβάζουμε «Τα μουσεία και οι Εφορείες Αρχαιοτήτων υφίστανται συστηματικό οικονομικό στραγγαλισμό και διοικητική ασφυξία, ενώ το ελάχιστο επιστημονικό, διοικητικό, τεχνικό και φυλακτικό προσωπικό δεν φτάνει για να καλύψει ούτε τις στοιχειώδεις ανάγκες. Έτσι, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία παραμένουν κλειστοί μετά το μεσημέρι, τα μνημεία κινδυνεύουν, τα μουσεία δεν διαθέτουν ούτε ενημερωτικό έντυπο για τους επισκέπτες τους. Οι πολίτες ταλαιπωρούνται καθημερινά, περιμένοντας ακόμη και μήνες για την διεκπεραίωση των υποθέσεων τους»

Το δεύτερο θέμα στο οποία θέλω να αναφερθώ είναι λίγο «ειδικό». Όταν παρακολουθούμε μια τέτοια εκδήλωση, δεν είναι δυνατόν να αποσπάται η προσοχή μας από τις φωνές μικρών παιδιών. Μπορεί οι γονείς να θέλουν να παρακολουθήσουν μια παράσταση σε δημόσιο χώρο, αλλά, όταν τα παιδιά τους -γιατί έτσι είναι τα παιδιά- δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα, οφείλουν να σηκώνονται και να πηγαίνουν κάπου μακριά για να τα ηρεμήσουν. Τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν, οι γονείς; Είναι πολύ εγωιστικό να μην θέλει ο γονιός να καταλάβει το πρόβλημα που δημιουργεί...
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Γιορτή εφτάζυμου στον Κρούστα

«Το χωριό μου αγαπώ, το κρατάω καθαρό»
Για άλλη μια χρονιά ο Κρούστας διοργάνωσε μια πολύ πετυχημένη γιορτή για το εφτάζυμο. Περισσότερα από 1600 άτομα πήγαν το ορεινό χωριό για να διασκεδάσουν αλλά και να δουν -στο χώρο απέναντι από τα Δημοτικό Σχολείο- τις γυναίκες του Κρούστα να «δουλεύουν» το μαλλί και να εξηγούν τα διάφορα στάδια της επεξεργασίας του. Η υφαντική είναι μια τέχνη που συνεχίζεται σχεδόν αμετάβλητη από την αρχαία εποχή, όπως δείχνουν ευρήματα από τις διάφορες ανασκαφές. Τα εργαλεία της υφαντικής που χρησιμοποιούνται και σήμερα είναι τα ίδια, είτε αυτούσια είτε με μικρές παραλλαγές. Στην Κρήτη η υφαντική έχει να επιδείξει αξιόλογα δείγματα, ιδίως στις ορεινές περιοχές όπου και η πρώτη ύλη -λόγω της κτηνοτροφίας- υπήρχε αφθονότερη. Τα σημερινά χρόνια μόνο οι γυναίκες, μεγαλύτερης ηλικίας, ξέρουν όλη την διαδικασία της υφαντικής. Όπως διαβάζουμε σε σχετικό έντυπο του Πολιτιστικού Συλλόγου του Κρούστα «…οι ρυθμοί της ζωής έχουν αλλάξει όπως και η νοοτροπία των κοινωνιών. Καμιά γυναίκα δεν έχει την διάθεση να αφιερώσει τόσο χρόνο για κάτι που δεν θα επιφέρει χρηματικό όφελος. Εξ' άλλου τα καταστήματα είναι γεμάτα υφάσματα και είδη ρουχισμού σε τιμές φθηνότερες απ' ότι θα κόστιζε ένα υφαντό υπολογίζοντας το χρόνο εργασίας-απασχόλησης. Υπάρχουν ακόμα αρκετά κομμάτια φυλαγμένα στις κασέλες των σπιτιών αλλά και αρκετά έχουν καταστραφεί λόγω χρήσης, έχουν πωληθεί (παλιότερα) σε πλανόδιους ή έχουν ανταλλαχτεί με κακής ποιότητας βιομηχανικές κουβέρτες. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια ο περισσότερος κόσμος έχει καταλάβει την αξία, όχι μόνο την χρηματική αλλά κυρίως την συναισθηματική και αρχίζει να κρατάει και να συντηρεί ότι έχει απομείνει. Θα είναι εξ' άλλου και ο μόνος σύνδεσμος με τις παλαιότερες γενιές αφού όλη η προφορική παράδοση θα έχει εξαφανιστεί στη δύνη του σημερινού «πολιτισμού» και της εξέλιξης…»

Όλο το χωριό -και ιδίως οι νέοι- προετοίμαζαν για μέρες τη σωστή οργάνωση της γιορτής και σίγουρα το πέτυχαν. Χαρακτηριστικά να αναφέρω ότι η προετοιμασία της γιορτής -και των λαζανιών- ξεκινά αμέσως μετά τον «Προφήτη Ηλία»! Η εξυπηρέτηση ήταν αρίστη. Από την στιγμή που έδινες το κουπόνι σου, το φαγητό ήταν σε λίγα λεπτά μπροστά σου. Ένα πιάτο λαζάνια, κρέας με πατάτες, σαλάτα και μια φέτα εφτάζυμο (το εφτάζυμο σαν πρώτη ύλη παρασκευής έχει τα ρεβίθια που οι γυναίκες στον Κρούστα φτιάχνουν στο κρενό). Οι μυζηθρόπιτες με το μελί, ήταν επίσης γευστικότατες. Όμως θα σταθώ σε κάτι που μου έκανε ιδιαίτερα θετική εντύπωση. Όταν τελειώσαμε το φαγητό, πολλά μικρά παιδιά του χωριού, ντυμένα με τα πράσινα οικολογικά μπλουζάκια, που πάνω έγραφαν «το χωριό μου αγαπώ, το κρατάω καθαρό», μάζεψαν από τα τραπέζια όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικά πιάτα και μαχαιροπήρουνα, μπουκάλια και χαρτιά). Σε λίγα λεπτά όλος ο χώρος ήταν καθαρός. Μπράβο σ’ αυτούς που είχαν αυτήν την ιδέα. Οι μουσικοί ήταν πολύ καλοί, ο κόσμος χόρεψε μέχρι τις πρωινές ώρες, αλλά επιτρέψτε μου να ξαναγκρινιάσω για την ένταση της μουσικής. Εγώ που καθόμουν σχετικά πίσω δεν είχα κανένα πρόβλημα, όμως κάποια στιγμή που πήγα στις μπροστινές σειρές για να δω κάποιο φίλο, η ένταση της μουσικής ήταν υπερβολικά δυνατή και δεν μπόρεσα να καθίσω περισσότερο από λίγα λεπτά. Σε προηγούμενο σχόλιό μου για μια άλλη εκδήλωση στο Σκινιά, είχα δώσει την ιδέα να μπουν περισσότερα ηχεία περιφερειακά του χώρου των εκδηλώσεων ώστε να καλύπτεται όλος ο χώρος αλλά σε χαμηλότερη ένταση.

Κλείνοντας, θα πρέπει να κάνω αναφορά και σε ένα «υπερθέαμα» που μας προσέφερε η «μυστηριώδης» βαρδιά. Στις 11 η ώρα ξεκίνησε η σχεδόν ολική (80%) έκλειψη της σελήνης η οποία ολοκληρώθηκε στις 1 η ώρα το πρωί. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Γιάννης Πλακιωτάκης και ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Δημήτρης Κουνενάκης.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

«Από Αύγουστο χειμώνα κι’ από Μάρτη καλοκαίρι!»

Υποτίθεται ότι οι τελευταίες δέκα ημέρες είναι οι πιο «δυνατές» της τουριστικής περιόδου. Κάνω τη βόλτα μου τις βραδινές ώρες στο κέντρο της πόλης μας, αλλά δεν βλέπω αυτό «το κάτι παραπάνω» των προηγουμένων χρόνων. Υπάρχει κίνηση, αλλά αν εξαιρέσουμε κάποιο κυκλοφοριακό έμφραγμα, όλα είναι σχετικά ομαλά. Ακόμα και σήμερα βρίσκεις εύκολα κρεβάτι για να κοιμηθείς και ακόμα πιο εύκολα τραπέζι για φαγητό. Που είναι οι «καλές εποχές» που για να βρεις τραπεζάκι για ένα ποτό (ιδίως στη λίμνη) έπρεπε να έχεις… μέσον! Όσον αφορά το καιρό, φέτος ευτυχώς δεν είχαμε τους περυσινούς καύσωνες και το καλοκαίρι περνά σχετικά δροσερά…

Το μέσον και η μίζα
Στις ειδήσεις των ημερών διαβάζουμε για τη μίζα που ζητήθηκε από εφοπλιστή προκειμένου να πάρει την ακτοπλοϊκή άδεια μιας άγονης γραμμής. Συζητώντας με φίλους, έκανα την ερώτηση «…ήθελα και νάξερα, αν ήμουν σε πόστο που θα μπορούσα να πάρω μίζα… θα τολμούσα να την πάρω ή να την ζητήσω». Ομόφωνα, όλοι οι φίλοι της παρέα μου απάντησαν, «αν δεις το μέλι σίγουρα θα το γλύψεις!». Δεν τολμώ να το πιστέψω και επειδή η ερώτηση είναι υποθετική δεν το σχολιάζω περισσότερο. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα «κατέβαινα» ποτέ τόσο χαμηλά. Δυστυχώς όμως αυτή είναι η Ελλάδα. Και όσο δεν αλλάζει αυτή κακή συνήθεια, τόσο δεν θα δούμε ποτέ την πραγματική πρόοδο. Τα τελευταία χρόνια έχουν δοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Ελλάδα εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη της χώρας και των επιχειρήσεων. Αν εσείς βλέπετε αυτά τα λεφτά, τότε εγώ είμαι… στραβός! Υπάρχουνε ευρωπαϊκά προγράμματα που δεν τα παίρνουμε είδηση! Εκατομμύρια που τα παίρνουν οι πιτήδειοι. Αντί να βοηθηθούν οι πολλοί και η μικρούλα Ελλάδα να είναι σήμερα μια Ελβετία, η χώρα μας «δεν μπορεί να πάρει μπροστά» γιατί η διαφθορά έχει γίνει καρκίνος και τρώγει τα σωθικά της. Και θεραπεία σε αυτή τη μορφή καρκίνου δεν βλέπω να υπάρχει στο άμεσο μέλλον. Βεβαίως, αν η πολιτεία ήθελε να βάλει τάξη και να τελειώσει «μια για πάντα» με τη διαφθορά, θα το έκανε σε ένα μήνα! Αλλά δεν θέλει. Έχουν όλοι βολευτεί… Αυτό αξίζουμε και αυτό είμαστε… Γιατί ο Έλληνας στο εξωτερικό μεγαλουργεί; Δεν είναι ο ίδιος Έλληνας που ζει εδώ; Βεβαίως είναι, αλλά εκεί ζει σε ένα καθεστώς όπου υπάρχει κράτος δικαίου και κανόνες που τους σέβονται όλοι. Συνεπώς, όσο δεν υπάρχει το σωστό κοινωνικό υπόβαθρο και όσο δεν τελειώσει αυτό το… «κατόπιν ενεργών του τάδε βουλευτή», τότε δεν έχουμε μέλλον…

Ανοικτό θέατρο στη πόλη μας;
Πληροφορούμε για κάποιες συζητήσεις που αφορούν την δημιουργία ανοικτού θεάτρου στη πόλη μας. Μακάρι να είναι αλήθεια γιατί είναι κάτι που το χρειαζόμαστε. Σαν χώρος για το θέατρο, το «ψάχνουν» εκεί στη πλαζ του ΕΟΤ, όπως μπαίνουμε μέσα προς τα αριστερά. Πήγα μια βόλτα από εκεί και νομίζω ότι με μια αναδιάρθρωση του χώρου θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πολύ ωραίο -και σε άριστη τοποθεσία, δίπλα στη θάλασσα- ανοικτό θέατρο. Αν ποτέ φύγει το γήπεδο ποδοσφαίρου από εκεί -και πάει στη Αμμούδα η αλλού- τότε μπορούν να φτιαχτούν τόσα πολλά έργα στο χώρο αυτό, που θα αλλάξει δραματικά προς το καλύτερο την εμφάνιση της πόλης. Φανταστείτε, εκτός από την πλαζ, το γκολφ, το γήπεδο του μπάσκετ, και το Κολυμβητήριο, να έχουμε ένα ανοικτό θέατρο, μια πλατεία και μαζί την επέκταση της παραλίας στο χώρο που βρίσκεται μπροστά από το σημερινό γήπεδο. Αυτά είναι μερικά από τα έργα που θα αλλάξουν άρδην την πόλη. Όμως, χρειάζονται «τολμηρά και ανοικτά μυαλά» που θα τολμήσουν κάποια πράγματα χωρίς κομματικές μικρότητες και, προπαντός, χωρίς να υπολογίσουν το πολιτικό κόστος.

Οι Ολυμπιακοί στη Κίνα…
Δεν ξερώ για εσάς, αλλά εγώ δεν παρακολουθώ τους Ολυμπιακούς στο Πεκίνο με το ίδιο ενδιαφέρον που είχα προ τετραετίας με του Ολυμπιακούς της Αθήνας. Λίγο η πολιτική της Κίνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, λίγο η μουντάδα του περιβάλλοντος (δεν έχω δει ακόμα μπλε ουρανό), λίγο η αποτυχία όλων των Ελλήνων αθλητών, μου έχει δημιουργήσει μια αρνητική διάθεση. Ίσως αλλάξει όταν αρχίσουν τα αγωνίσματα του στίβου ή όταν πάρουμε το πρώτο -έστω και χάλκινο-μετάλλιο…

Που θα πληρώσω μια κλίση;
Δεν μου έτυχε ποτέ στη ζωή μου, αλλά, κατά διαβολική σύμπτωση μου συνέβη τρεις φορές μέσα σε 24 ώρες! Η πρώτη περίπτωση ήταν με ένα ζευγάρι Ολλανδών στο Δήμο, η δεύτερη με μια γνωστή Βελγίδα στη πλατεία και η τρίτη στα γραφεία του ΤΕΒΕ με μια Αμερικανίδα τουρίστρια. Όλοι ήταν αλλοδαποί που είχαν πάρει μια κλίση και ήθελαν να πληρώσουν. Πήραν το περίφημο πορτοκαλί χαρτί στα χέρια τους και φυσικά ήθελαν μεταφραστή για να διαβάσουν τι γραφεί. Κατάλαβαν βεβαίως ότι αφορούσε παράνομη στάθμευση. Είδαν επάνω και έναν αριθμό και κατάλαβαν το αυτό ήταν το πρόστιμο, όμως όσο έξυπνοι και να είναι δεν μπορούσαν να καταλάβουν που θα πληρώσουν! Ρωτώντας από δω και από εκεί, τους έστελναν, ο ένας στο παλιό Λιμενικό Ταμείο (που μετακόμισε), ο άλλος στο Λιμεναρχείο, ο άλλος στην Εφορεία και ο άλλος στο Δήμο. Οι Ολλανδοί προσπαθούσαν να πληρώσουν σπαταλώντας δυο ώρες από τη ζωή τους! Απελπισμένοι πήγαν στο Δήμο για να βρουν το Δήμαρχο να διαμαρτυρηθούν ότι αυτή δεν είναι σωστή μεταχείριση για τους επισκέπτες της πόλης μας. Τι να τους εξηγήσεις! Τόσο δύσκολο είναι να υπάρχει ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ, το ποσόν της οφειλής, η υπηρεσία είσπραξης και ένα τηλέφωνο; Όλο για το τουρισμό μιλάμε αλλά, για άλλη μια φορά στα απλά προβλήματα είμαστε… πάτος!

Οι Δρίμες λένε ήπιο χειμώνα!
Παρατήρησα φέτος τα σημάδια (τις δρίμες), των πρώτων ημερών του Αυγούστου που μας «λένε» για το καιρό των επόμενων πέντε μηνών. Δεν είμαι ειδικός και δεν έχω τη πείρα του αγαπητού παλιού κουρέα Μανόλη Γιαπιτζάκη (που μου έχει μάθει κάποια πράγματα) αλλά τολμώ να προβλέψω -με βάση τις δρίμες- ότι μέχρι το Γενάρη ο καιρός θα είναι πολύ ήπιος. Μακάρι να διαψευστώ!

Μιας και ο τίτλος των παραπάνω σχολίων ξεκινά είναι μια παροιμία και, μιας και ο Αύγουστος μας έχει ταράξει στους αέρηδες, ας κλείσουμε με άλλη μια παροιμία: «ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα»
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Τα χωριά του Δήμου Αγίου Νικολάου (4)

Τις τελευταίες ημέρες, πολλά έχουν γραφτεί για τις αρχαιολογικές ανασκαφές που γίνονται στο Καλό Χωριό. Σήμερα, στην τέταρτη συνέχεια των άρθρων μου για τα χωριά του Δήμου μας, θα σας μεταφέρω περισσότερα στοιχεία για το «Καλό Χωριό» και την κοντινή «Πρίνα».

Καλό Χωριό
Το χωριό δεν αναφέρεται σε απογραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Το συναντούμε για πρώτη φορά (σαν Κalo Khrio) στην απογραφή που έκαναν οι Αιγύπτιοι τη διάρκεια της δικής τους κατοχής στην Κρήτη (τα έτη 1830 έως 1840). Στην απογραφή αυτή, του 1834, το Καλό Χωριό είχε 10 χριστιανικές οικογένειες και 4 μωαμεθανικές. Το 1881 ανήκε στο Δήμο Κριτσάς με 329 κατοίκους όπως και το 1900 με 575 κατοίκους. Το 1920 είναι έδρα αγροτικού Δήμου (αναγράφεται ως Καλό Χωρίον) με 677 κατοίκους, το 1928 (ως Καλό Χωριό) είναι έδρα κοινότητας με 523 κατοίκους, το 1940 (πάλι ως Καλόν Χωρίον) με 659 κατοίκους και το 1951 φτάνει τους 721 κατοίκους. Από τότε αρχίζει σταδιακά μια φθίνουσα πορεία καθώς το ανθρώπινο δυναμικό του απορροφάται από τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο Άγιο Νικόλαο. Έτσι το 1961 μένει με 704, το 1971 με 554, το 1981 με 612 και τέλος το 1991 με 548 μόνο κατοίκους (σύνολο κοινότητας 1066 κάτοικοι). Το Καλό Χωριό αναγνωρίστηκε σαν αυτοκέφαλη Κοινότητα το 1925 και στην τελευταία απογραφή του 1991 την αποτελούσαν οι οικισμοί: Καλό Χωριό, Ίστρον, Πύργος, και Φορτί.

Δεν υπάρχουν πολύ παλιές αναφορές του τοπωνυμίου. Μόνο ο Ν. Σταυράκης γράφει το 1890, ότι «το χωρίον τούτο εκαλείτο μέχρι προ ολίγων δεκαετηρίδων Ίστρωνας ή Νίστρωνας...». Σε αχρονολόγητο έγγραφο του τουρκικού Ιεροδικείου της περιόδου 1672-94, αναφέρεται ως «Κακό Χωρίο». Το σημερινό όνομα του δόθηκε κατ' ευφημισμό, γιατί ολόκληρη η περιοχή υπέφερε από ελώδεις πυρετούς.

Η Αμερικανίδα αρχαιολόγος Έντιθ Χώλ στα 1910-1912 έκαμε ανασκαφές στο λόφο του Βροκάστρου και ανακάλυψε άγνωστης ονομασίας μικρό αλλά σημαντικό μεσομινωϊκό οικισμό. Στη συνέχεια έχομε την κατοίκηση της Ιστρώνας, που το όνομα της διατηρείται πολλούς αιώνες (αρχαϊκά χρόνια 6ος π.Χ αιώνας έως τον 18ο αιώνα μ.Χ). Στα Ρωμαϊκά χρόνια, η Ίστρων και αργότερα ο Ίστρωνας, θα αποτελεί τον μοναδικό κύριο οικισμό του χώρου. Ένας αρχαιοελληνικός ναός φαίνεται σε ερείπια κοντά στον οικισμό του Πύργου (στου Μαρμάρο) που ίσως μια ανασακφή να μας δώσει στοιχεία της ιστορίας του ευρύτερου χώρου. Όπως ιστορικοί αναφέρουν, ίσως να είναι ο ναός του Βάκχου (Διονύσου) και ο μετέπειτα του Αγ. Σεργίου, Στα Βενετικά χρόνια ολόκληρη η κοιλάδα ξεχερσώθηκε και ήταν έρημη ως τα 1450-1500 μ.X. Αργότερα φυτεύτηκαν πολλά ελαιόδεντρα και η περιοχή γέμισε με νερόμυλους. Από τα 1680-1720 φαίνεται να κατοικείται ο νέος οικισμός «Αρνικού».

Πρίνα
Είναι το νοτιότερο χωριό του Δήμου μας σε υψόμετρο 345 μέτρων. H Πρίνα αναφέρεται στις Bενετσιάνικες απογραφές από τον 16ο αιώνα και φέρεται να ανήκει στην επαρχία Ιεράπετρας (τη συναντάμε με το όνομα Prina το 1577 και το 1580). Το 1583 απογράφεται σαν Prinea με 329 κατοίκους. Μετά τη Τουρκοκρατία περιλαμβάνεται στα χωριά του Μεραμπέλλου. Το 1671 γράφεται σαν Pirnye και το 1834 σαν Prina με 40 χριστιανικές οικογένειες. Το 1881 η Πρίνα είχε 269 κατοίκους και ανήκε στο Δήμο Κριτσάς. Το 1929 είναι έδρα Κοινότητας με 336 κατοίκους και το 1991 με 221 κατοίκους. Το «φυτονυμικό» όνομα του χωριού σίγουρα έχει σχέση με τους πρίνους. Το χωριό παράγει ένα από τα καλύτερα μέλια της περιοχής και στο τέλος του μήνα (στις 30 Αυγούστου) θα γίνει στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου, η «Γιορτή του Μελιού». Από την Πρίνα περνά και το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, που συνεχίζει προς Σελάκανο
Όπως ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο, βασική πηγή των πληροφοριών μου είναι το βιβλίο του Μανόλη Παπαδογιάννη «Οικισμοί της Επαρχίας Μεραμπέλλου, απογραφόμενοι από το 1577 μέχρι και το 1991».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Κάλεσμα για επίσκεψη στο «Πρινιάτικο Πύργο» Καλού Χωριού

H Ομάδα των αρχαιολόγων, που τις τελευταίες εβδομάδες κάνει τις ανασκαφές στον «Πρινιάτικο Πύργο» Καλού Χωριού, μας καλεί να επισκεφθούμε αύριο Πέμπτη 14 Αυγούστου, το χώρο που γίνονται οι εργασίες.

Στην πρόσκλησή τους μας γράφουν: «Ο Δρ. Barry MOLLOY, η Δρ. Barbara HAYDEN και η ομάδα της αρχαιολογικής ανασκαφής του «ΠΡΙΝΙΑΤΙΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ» (Ίστρον, Καλό Χωριό) σας προκαλούν σε μια ΑΝΟΙΚΤΗ ΗΜΕΡΑ και ΞΕΝΑΓΗΣΗ στο αρχαιολογικό χώρο. Το 2008 είναι ο δεύτερος χρόνος των ανασκαφών στο Ίστρο του Ιρλανδικού Ινστιτούτου Ελληνικών Σπουδών στην Αθήνα. Για μας, είναι μια μεγάλη τιμή που μπορούμε να σπουδάσουμε την ιστορία και την αρχαιολογία της Κρήτης και της Ελλάδας με την βοήθεια της ΚΔ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Ευχαριστούμε όλους τους φίλους μας στο Ιστρο και στο Άγιο Νικόλαο για την υποστήριξη τους. Προκαλούμε την κοινότητα της περιοχής, και αυτούς που μένουν εδώ για διακοπές, να επισκεφτούν τη δουλειά που κάνουμε στον «Πρινιατικό Πύργο». Θα σας καλωσορίσουμε την Πέμπτη 14 Αυγούστου, από τις 11.30 π.μ. έως 13.00 μ.μ. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στο ακρωτήριο στην αριστερή πλευρά της παραλίας του Άγιου Παντελήμωνα στο Ίστρο»

Σε σχετικό άρθρο μου στην ΑΝΑΤΟΛΗ, που δημοσιεύθηκε προ ημερών, μεταξύ άλλων, έγραφα «…καθημερινά έρχονται στο φως σημαντικά στοιχεία και όλοι όσοι εργάζονται εκεί είναι ενθουσιασμένοι. Ξεκινούν από τα χαράματα τις εργασίες και συνεχίσουν όλη τη μέρα κάτω από τον καυτό ήλιο. Όμως, η ικανοποίηση τους είναι μεγάλη γιατί κάθε μέρα ανακαλύπτουν και κάτι καινούργιο. Το σημαντικό στοιχείο του «Πρινιώτικου Πύργου» είναι ότι υπήρξε διαρκής ανθρώπινη κατοίκηση για 5000 χρόνια. Άνθρωποι της νεολιθικής εποχής, Μινωίτες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί και Ενετοί έζησαν αδιάκοπα στο χώρο αυτό που λειτούργησε σαν σημαντικό φυσικό λιμάνι. Παράλληλα ήταν χώρος κατασκευής κεραμικών και επεξεργασίας μετάλλου καθώς έχουν ήδη βρεθεί δυο κλίβανοι. Κάθε στρώμα γης είναι και μια διαφορετική χρονική περίοδος και αυτό είναι το σημαντικό γιατί επί 5000 χρόνια, όσοι έζησαν εδώ άφησαν διαφορετικά ίχνη ζώνης…»

Είναι λοιπόν μια πολύ καλή ευκαιρία αύριο, να επισκεφθούμε το χώρο και να μάθουμε κάποια πράγματα για την ιστορία του τόπου μας. Η περιοχή μας, κρύβει ακόμα πολλά «μυστικά» και κάθε χρόνο έρχονται στο φως και νέες αποκαλύψεις. Να σημειώσω ότι οι ανασκαφές στον «Πρινιάτικο Πύργο», είναι ακόμα σε αρχικά στάδια, καθώς οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι οι εργασίες θα ολοκληρωθούν μετά από 20 χρόνια! Για να φθάσετε στο χώρο μπορείτε να στρίψετε προς τη παραλία «Καραβοστάσι» και να προχωρήσετε μέχρι το τέρμα δεξιά της παραλίας. Άλλος τρόπος είναι να παρκάρετε δίπλα από το γήπεδο του Καλού Χωριού και να παραπατήσετε μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο (στη φωτογραφία, σε κύκλο, ο αρχαιολογικός χώρος)
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Έχουμε το καλύτερο λάδι… αλλά χρειαζόμαστε καλύτερη οργάνωση!

Έγινε χθες στο Δήμο συνάντηση του Δημάρχου κ. Δημήτρη Κουνενάκη με την κ. Μαγδαλινή Ράππου, η οποία είναι η επικεφαλής του Τμήματος Προωθητικών Ενεργειών του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, το οποίο εδρεύει στη Μαδρίτη. Όπως όλοι γνωρίζουμε το λάδι είναι ένα από τα σημαντικότερα προϊόντα της Κρητικής Γης, το οποίο εκτός της διατροφικής αξίας του αποτελεί είναι και ένα σημαντικό οικονομικό έσοδο για πολλούς κατοίκους της περιοχής μας. Οι περισσότεροι κάτοικοι του Νομού, έχουν χωράφια με ελιές και από εκεί παράγουν το λάδι που θα καταναλώσουν τη χρονιά και συνάμα θα εμπορευτούν για ένα έχουν ένα επί πλέον έσοδο.

Πρόσφατα ο Συνεταιρισμός της Κριτσάς βραβεύθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, που έχει έδρα στη Μαδρίτη, με το πρώτο βραβείο ποιότητας ελαιολάδου «Mario Solinas 2008», για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Δυστυχώς, παρ’ όλα τα διεθνή βραβεία, το Κρητικό λάδι δεν έχει πάρει τη θέση που του αρμόζει στη διεθνή αγορά. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνουν κάποιες ενέργειες , ώστε το Κρητικό λάδι, και ιδιαίτερα το Λασηθιώτικο, να μπει στη διεθνή αγορά και να αποτελέσει σημείο αναφοράς του «αρίστου παρθένου ελαιόλαδου» Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Ράππου «…στο Λασήθι έχετε τον καλύτερο ποιοτικό τουρισμό και αυτό σας βοηθά πολύ την προώθηση του προϊόντος. Άλλωστε χαρακτηρισμό είναι το παράδειγμα της Ανδαλουσίας στην Ισπανία όπου έχουν συνδέσει άριστα τα δυο βασικά προϊόντα της περιοχής τους, τον τουρισμό και το λάδι...»

Στην αναφορά του ο Δήμαρχος Δημήτρης Κουνενάκης τόνισε ότι «…σίγουρα έχουμε ένα πολύ καλό προϊόν, το οποίο όμως είναι πολυδιασπασμένο καθώς έχουμε μικρές μονάδες, ο καθένας κι απάνω του, με αποτέλεσμα το εμπορικό και εισπρακτικό κομμάτι να είναι πολύ χαμηλό και τελικά ενώ έχουμε το καλύτερο προϊόν αυτό να μένει αδιάθετο ή να διατίθεται σε πολύ χαμηλές τιμές. Σκοπός μας είναι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να αναπτύξουμε τη παραγωγή και τη προώθηση. Άρα το ερώτημα είναι πως μπορούμε να βοηθηθούμε ώστε να ενισχύσουμε την εμπορευματικότητα του, την προώθηση του και την απόδοσή του ώστε να στηθούμε στη διεθνή αγορά. Έχουμε πολλά εργοστάσια, πολλούς συνεταιρικούς και αυτή η διάσπαση της ενιαίας προώθησης δεν βοηθά το προϊόν…»

Η κ. Ράππου συμφώνησε με τον Δήμαρχο και συμπλήρωσε ότι «…όσο μεγαλύτερη ποσότητα παραγωγής έχουμε, τόσο καλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα διαθέτουμε και συγχρόνως μειώνονται τα έξοδα για τη διεθνή προβολή του προϊόντος. Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου χρηματοδοτεί μέχρι 50%, προγράμματα προώθησης του ελαιολάδου που θα υποβάλουν οι αρμόδιοι φορείς …»

Σε πρόσφατη ομιλία του στο φεστιβάλ Λαδιού που διοργάνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ανάπτυξης στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ο Νομάρχης Λασηθίου κ. Αντώνης Στρατάκης μεταξύ άλλων είπε ότι «…τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες, στη βάση της τυποποίησης και της γεωγραφικής ένδειξης, ώστε να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία του και η εμπορευσιμότητά του και μαζί το οικονομικό όφελος για τους παραγωγούς. Θα πρέπει να εξορθολογίσουμε περισσότερο το σύστημα τυποποίησης, καθώς είναι ασύμφορη η ύπαρξη πολλών τυποποιητηρίων στο νομό μας. Θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία ώστε να επιτυγχάνονται οι οικονομίες κλίμακας τόσο στο επίπεδο της παραγωγής, όσο και στο επίπεδο της τυποποίησης, η οποία πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες πιστοποίησης. Ταυτόχρονα πρέπει να βελτιωθεί και όλο το δίκτυο εμπορίας ενισχύοντας την παρουσία μας σε σημαντικές εξωτερικές αγορές…»

Στη συνάντηση παρευρέθηκε ο Αντιδήμαρχος Σπύρος Μασσάρος και ο πρόεδρος του Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Κριτσάς Νίκος Ζαχαριάδης. Αργότερα ακολούθησε και δεύτερη συνάντηση στην οποία συμμετείχαν και ο πρόεδρος του ΠΟΔΑΝ Μανώλης Θραψανιώτης και το μέλος της ΟΝΑΔΑΝ Νίκος Αφορδακός. Σκοπός της δεύτερης αυτής συνάντησης ήταν η οργάνωση εκδήλωσης για να τιμηθεί η Κριτσά για τη βράβευση του ελαιολάδου της καθώς και μια άλλης μεγαλύτερης εκδήλωσης που θα βοηθήσει τη γενικότερη προώθηση του ελαιολάδου.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Μια παλιά «βρύση» στην Κριτσά!

Στην είσοδο της Κριτσάς κρυβόταν μια παλιά, πολύ ωραία, βρύση. Οι παλιοί Κριτσώτες την θυμούνται, αλλά με τις διαπλατύνσεις –και ανυψώσεις- του δρόμου στο χώρο αυτό, η βρύση σκεπάστηκε και ξεχάστηκε. Τα τελευταία χρόνια έχει καθαριστεί μερικές φορές από την πυκνή βλάστηση, όμως λόγω της ύπαρξης νερού, τα κλαδιά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα και κρύβουν ξανά τη βρύση. Τελικά προ ημερών έγινε ένα καλύτερο καθάρισμα και μπορούμε πια να έχουμε μια καλύτερη εικόνα της βρύσης αλλά και της γούρνας που βρίσκεται μπροστά της. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι από τη βρύση αυτή τρέχει νερό και είναι η μοναδική «ανοιχτή» φλέβα που υπάρχει αυτή τη στιγμή κοντά στο χωριό. Φέτος πολλές πηγές έχουν στερέψει και πολλά φαράγγια που συνήθως έχουν νερό, είναι ξερά. Όμως η βρύση αυτή της Κριτσάς, συνεχίζει να «κατεβάζει» νερό, όχι πολύ, αλλά αν καθαριστεί σίγουρα θα αυξηθεί η ποσότητα του νερού. Η χρονολογία της βρύσης δεν έχει ακόμα καθοριστεί αλλά πιθανόν να μας πηγαίνει στα χρόνια της Ενετοκρατίας. Οι παλιοί κάτοικοι θυμούνται τα σκαλοπάτια που κατέβαζαν στη βρύση από όπου έπιναν νερό και τα ζώα και οι άνθρωποι. Επίσης συμφωνά με άλλες μαρτυρίες, δίπλα ακριβώς υπήρχε καμίνι, το καμίνι του Λυρατζή όπου «ψήνονταν» τα λαϊνια, οι κουρούπες και τα πήλινα πιθάρια. Πιθανόν λοιπόν γύρω από τη βρύση να υπάρχουν κάποια αγγεία. Για αυτό θα πρέπει ο χώρος να ανασκαφεί προσεκτικά γιατί, ποιος ξέρει, τι άλλο μπορεί να κρύβεται κάτω από τη γη! Κάποιος άλλος παλιός Κριτσώτης θυμάται, επί κατοχής, τους Γερμανούς να ποτίζουν τα ζώα τους από αυτή τη πηγή…

Ο χώρος λοιπόν αυτός θα πρέπει να αναδειχθεί σωστά. Όλα αυτά τα μνημεία της ιστορίας μας έχουν πολύ σημαντική αξία γιατί μας θυμίζουν την εξέλιξη του πολιτισμού στη περιοχή μας. Γενικά η Κριτσά έχει πολλά «σημεία» που πρέπει να αναδείξει. Ενδεικτικά θα αναφέρω το παλιό Ελαιοτριβείο του Αρχαύλη (που ξεκίνησε η συντήρηση του αλλά τα τελευταία χρόνια κόλλησε λόγω έλλειψης χρημάτων), το χώρο που γυρίστηκε τη ταινία του Ζύλ Ντασέν «ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», κάποια στοιχεία της Ενετοκρατίας και, γενικά, η Κριτσά επειδή είναι χώρος κατοικίας για χιλιάδες χρόνια, θα μπορούσε να γίνει χωριό πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης (σε συνδυασμό με τη Κερά, τη Λατώ, τις πολλές παλιές εκκλησίες και τα φαράγγι). Βεβαίως όλα αυτά για να γίνουν χρειάζονται πολλές και τολμηρές παρεμβάσεις και θα πρέπει οι κάτοικοι να κάνουν την υπέρβαση που χρειάζεται και να συμφωνήσουν σε αυτές τις αλλαγές. Ήδη η όψη του χωριού έχει καταστραφεί αισθητά από τις καινούργιες μοντέρνες κατασκευές που έχουν αλλοιώσει το περιβάλλον. Όμως, πιστεύω ότι δεν αργά, καθώς με κάποιες επεμβάσεις, θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Όλα αυτά προϋποθέτουν ένα ολοκληρωμένο πλάνο που θα ορεινά να τηρούν όλοι όσοι ζουν στο χωριό. Άλλωστε εδώ και πολλά χρονιά η Κριτσά έχει κηρυχθεί παραδοσιακό χωριό, αλλά αυτό είναι μόνο στα χαρτιά!

Με την ευκαιρία θα ήθελα να θίξω ένα άλλο θέμα. Κάθε χωριό έχει συνήθως ένα κεντρικό δρόμο. Νομίζω ότι ο Δήμος και οι τοπικοί κοινοτάρχες θα πρέπει να περιποιηθούν και να αναδείξουν αυτό το δρόμο. Όπως ο σκηνοθέτης ενός έργου φτιάχνει τα σκηνικά μια ς ταινίας, έτσι και η είσοδος του χωριού μαζί με το κεντρικό δρόμο, θα μπορούσαν να γίνουν κάτι όμορφο στα ματιά μας, για να αρέσει όχι μόνο στους κατοίκους αλλά και στους επισκέπτες. Δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις και ακριβές μελέτες.
- Καθαρίζουνε την είσοδο και το κεντρικό δρόμο.
- Βάφουμε –με ενιαίο πλάνο- καλαίσθητα όλα τα σπίτια του δρόμου αυτού.
- Φυτεύουμε λουλούδια.
- Βάζουμε στην είσοδο ένα χάρτη του χωριού όπου θα φαίνονται πάνω του ποια είναι τα σημαντικά σημεία της περιοχής που μπορεί να τα επισκεφθεί.
- Φτιάχνουμε ένα έντυπο και το βάζουμε δίπλα στο χάρτη, για να το παίρνουν οι επισκέπτες, όπου θα δίνουμε περισσότερες εξηγήσεις για τα αξιοθέατα του χωριού.
Απλά πράγματα, που θα αρέσουν και θα τα εκτιμήσουν οι επισκέπτες μας. Είμαστε τουριστικό μέρος και, έχουμε ένα σωρό ενδιαφέροντα πράγματα στο νομό μας. Αυτά λοιπόν θα πρέπει να τα αναδείξουμε, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους αλλά γιατί αυτή είναι η ιστορία και η παράδοση μας που οφείλουμε να διατηρήσουμε «ως κόρη οφθαλμού»…
Λεωνίδας Κλώντζας

«Πρινιάτικος Πύργος» Καλού Χωριού: 5000 χρόνια συνεχούς κατοίκησης!

Ξεκίνησαν προ τετραετίας και συνεχίζονται και φέτος οι ανασκαφές στη περιοχή «Πρινιάτικος Πύργος» του Καλού Χωριού, δίπλα από την παραλία «Καραβοστάσι». Ο χώρος αυτός μας έχει δώσει πολύ σημαντικά ευρήματα και καθώς οι ανασκαφές προχωρούν, οι αρχαιολόγοι όλο και περισσότερο εντυπωσιάζονται από τα στοιχεία που έρχονται στο φως. Πιθανότατα ο χώρος αυτός να εξελιχθεί σε ένα από τους πιο σημαντικούς στη Κρήτη. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του επικεφαλής των ανασκαφών, ότι «οι εργασίες θα συνεχιστούν μάλλον και για τα επόμενα είκοσι χρόνια!»

Οι πρώτες ανασκαφές ξεκίνησαν τα έτη 2005 και 2006 από την ΚΔ Εφορεία Αρχαιοτήτων υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου Μεταξίας Τσιποπούλου. Τα έτη αυτά έγιναν οι πρώτες τομές στο έδαφος και πήραμε τα πρώτα δείγματα από την αξία του χώρου. Οι εργασίες συνεχιστήκαν (πέρισυ και φέτος) από την Ιρλανδέζικη Σχολή Κλασικών Σπουδών, με την υποστήριξη του Αμερικάνικου Ινστιτούτου Αρχαιολογίας. Καθημερινά έρχονται στο φως σημαντικά στοιχεία και όλοι όσοι εργάζονται εκεί είναι ενθουσιασμένοι. Ξεκινούν από τα χαράματα τις εργασίες και συνεχίσουν όλη τη μέρα κάτω από τον καυτό ήλιο. Όμως, η ικανοποίηση τους είναι μεγάλη γιατί κάθε μέρα ανακαλύπτουν και κάτι καινούργιο. Το σημαντικό στοιχείο του «Πρινιώτικου Πύργου» είναι ότι υπήρξε διαρκής ανθρώπινη κατοίκηση για 5000 χρόνια. Άνθρωποι της νεολιθικής εποχής, Μινωίτες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί και Ενετοί έζησαν αδιάκοπα στο χώρο αυτό που λειτούργησε σαν σημαντικό φυσικό λιμάνι. Παράλληλα ήταν χώρος κατασκευής κεραμικών και επεξεργασίας μετάλλου. Ήδη έχουν βρεθεί δυο κλίβανοι!

Η πρώτο πράγμα που αντικρίζει όποιος επισκεφθεί το χώρο των ανασκαφών είναι η πολυπληθής ομάδα των νέων παιδιών που σπουδάζουν αρχαιολογία και ήλθαν εδώ –πολλά με δικά τους έξοδα- για να ζήσουν αυτήν την μοναδική εμπειρία. Σκυμμένοι, ξύνουν τη γη πόντο πόντο για να φέρουν στο φως αυτά που κρύβει η Καλοχωριανή γη. Ο χώρος έχει χωριστεί σε τομείς και κατά ομάδες, σκάβουν και ανακαλύπτουν! Κάθε στρώμα γης είναι και μια διαφορετική χρονική περίοδος και αυτό είναι το σημαντικό γιατί επί 5000 χρόνια, όσοι έζησαν εδώ αφήσαν διαφορετικά ίχνη ζώνης.

Στις 14 Αυγούστου, μετά τις 11 το πρωί, ο χώρος θα είναι ανοικτός για το κοινό, καθώς οι αρχαιολόγοι θα ήθελαν να μάθουν οι ντόπιοι κάτοικοι περισσότερα για τις εργασίες τους εκεί και να τους εξηγήσουν για την σημασία των ανασκαφών. Ο χώρος που πρέπει να ανασκαφεί επεκτείνεται σε έκσταση πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που έχει αγοραστεί. Τώρα θα πρέπει να αγοραστούν και τα διπλανά χωράφια για να συνεχιστούν και εκεί οι ανασκαφές. Δυστυχώς λόγω κάποιων ιδιοκτησιακών διαφορών η αγορά καθυστερεί. Στα όρια του χώρου έχει βρεθεί ένα σημαντικό κτίριο, όμως η ανασκαφή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί γιατί το κτίριο αυτό τελειώνει στο δίπλα χωράφι!

Λόγω της μεγάλης αξίας των ανασκαφών και επειδή σημαντικό ρόλο σ’ αυτές έχει η Ιρλανδική Αρχαιολογική Σχολή, ήλθε στην Κρήτη ο Πρέσβης της Ιρλανδίας κ. Antoin Mac Unfraidh για να δει από κοντά τη πρόοδο των εργασιών. Επισκέφθηκε όλο το χώρο, συνομίλησε με όλους όσους εργάζονται εκεί και έμεινε εντυπωσιασμένος. Άλλωστε, όπως δήλωσε, ήταν η πρώτη φορά στη ζωή του που είδε από κοντά μια ανασκαφή σε εξέλιξη.

Κοιτάζοντας το χώρο συνολικά, με τις δυο παραλίες, το Αγροκήπιο του Καλού Χωριού και στη κορφή το Βρόκαστρο (υστερομινωϊκος οικισμός του 13ου αιώνα π.Χ.), φαντάζομαι ένα καταπληκτικό αρχαιολογικό πάρκο που θα αλλάξει δραματικά όλη τη περιοχή του Καλού Χωριού. Βεβαίως αυτά στη χώρα μας ανήκουν στο χώρο του …ονείρου καθώς το Ελληνικό κράτος δεν μας έχει πείσει ότι δίνει ιδιαίτερη σημασία στα αρχαιολογικά ευρήματα. Αν δεν ήταν οι ξένες αρχαιολογικές σχολές να χρηματοδοτούν αυτές τις ανασκαφές, ελάχιστα πράγματα θα είχαν ανακαλυφθεί. Οι τοπικές Εφορείες Αρχαιοτήτων μπορεί να καταβάλουν φιλότιμες προσπάθειες αλλά χωρίς το χρήμα δεν γίνεται τίποτα. Ας θυμηθούνε το χώρο μπροστά στο κτίριο του ΟΤΕ. Έχει ανακαλυφθεί τόσα χρόνια και το Κράτος δεν δίνει χρήματα για να ολοκληρωθεί η ανασκαφή. Άλλο παράδειγμα είναι το Μουσείο του Ηρακλείου, από τα σημαντικότερα στο κόσμο, το οποίο είναι κλειστό εδώ και δυο χρόνια και οι εργασίες καθυστερούν τόσο πολύ που δεν προβλέπεται να ανοίξει ούτε μετά από 2 χρόνια!

Μαζί με τον Πρέσβη της Ιρλανδίας κ. Antoin Mac Unfraidh, στον «Πρινιάτικo Πύργο» βρέθηκαν χθες, ο Dr Barry Molloy (Διευθυντής των ανασκαφών) η Dr Babbara Hayden (Συνδιευθύντρια των ανασκαφών και μεγάλη προσωπικότητα της Αρχαιολογίας που έχει προσφέρει πολλά στη περιοχή μας με το έργο της), η Βέρα Κλώντζα (Βοηθός Διευθυντού), ο Ερρίκος Hall (αρχαιολόγος, υπεύθυνος του Ιρλανδικού Ινστιτούτου Ελληνικών Σπουδών στην Αθήνα, η αρχαιολόγος Αταλάντη Κουτσελάκη (Επόπτρια της ΚΔ Εφορείας Αρχαιοτήτων), η Γιάννης Καφετζάκης (Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Καλού Χωριού), ο Στέφανος Στειακάκης (Αγρονομικός Διευθυντής Λασηθίου) και ο Μανώλης Μασσάρος (αγρονόμος)
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Των ημερών…

* Νέο ρεκόρ στα ανακυκλώσιμα υλικά είχαμε στο Δήμο μας, τον περασμένο μήνα Ιούλιο. Συνολικά μαζεύτηκαν 138 χιλιάδες τόνοι χαρτιού, γυαλιού, αλουμινίου και πλαστικού. Όμως, η σημαντική είδηση είναι ότι την εβδομάδα αυτή θα έλθει στη πόλη μας το νέο μικρότερο απορριμματοφόρο, το οποίο αφ’ ενός θα παίρνει τα ανακυκλώσιμα υλικά από σημεία που δεν μπορούσε να περάσει το μεγάλο όχημα και αφ’ ετέρου θα βοηθήσει στο ταχύτερο άδειασμα των κάδων. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει το πρόβλημα, ότι λόγω του μεγάλου όγκου των απορριμμάτων, μερικές φορές, τα κανονικά απορριμματοφόρα, παίρνουν και τα ανακυκλώσιμα υλικά. Το πρόβλημα αυτό λύνεται οριστικά τις επόμενες ημέρες και έτσι το πρόγραμμα της ανακύκλωσης, που τόσο καλά ξεκίνησε στη περιοχή μας, αναμένεται να πάει ακόμα καλύτερα…

* Τον άλλο μήνα εορτάζουμε τη Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού. Ο Δήμος σε συνεργασία με τα δημοτικά διαμερίσματα ξεκίνησε φέτος έγκαιρα την προετοιμασία των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν τις ημέρες αυτές. Για τον σωστό προγραμματισμό έγινε στο Δήμο συνάντηση της Επιτροπής Τουρισμού με αρμόδιους φορείς της περιοχής. Η οικονομία στο τόπο μας εξαρτάται, αποκλειστικά από τον Τουρισμό. Για το λόγο αυτό, ο Δήμος φέτος φιλοδοξεί να παρουσιάσει σημαντικές εκδηλώσεις που θα αφορούν και τους επισκέπτες μας αλλά και τους ντόπιους. Στους επισκέπτες θα δώσουμε κάποια στοιχεία από την τοπική μας παράδοση και το πολιτισμό και στους ντόπιους θα τονίσουμε τη συνεχή μάχη που πρέπει να δίνουμε αν θέλουμε να κρατήσουνε ψηλά τον Τουρισμό μας, ένα πολύ ευαίσθητο προϊόν που πρέπει «να προσέχουμε πολύ για να έχουμε»...

* Προχθές ο Νομός μας είχε και πάλι μια πρωτιά. Μαζί με το νησί της Χίου, είχαμε την πιο ακριβή βενζίνη στην Ελλάδα… Μάλλον εδώ στο Λασήθι είμαστε οι πιο… βολικοί καταναλωτές…

* Τα γειτονικά Μάλια όμως έχουν μια άλλη πρωτιά! Τις τελευταίες ημέρες, όλα τα «μεγάλα κανάλια» των Αθηνών ασχολούνται με τα έκτροπα των Εγγλέζων τουριστών. Νομίζω ότι θα μπορούσε να μπει μια τάξη στη περιοχή, όμως κάποιοι βολεύονται με την υπάρχουσα κατάσταση. Σχολιαστής της τηλεόρασης έλεγε το πρωί του Σαββάτου «απορώ εκεί στην Κρήτη… οι Κρητικοί “δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους” πως ανέχονται αυτά τα πράγματα;» Αλλά πιο χαρακτηριστική είναι η δήλωση Άγγλου δημοσιογράφου που επισκέφθηκε για ρεπορτάζ τα Μάλια. «…έρχονται οι συμπατριώτες μου, μεθάνε, είναι εκτός ελέγχου και ζευγαρώνουν χειρότερα από τα σκυλιά! Τουλάχιστον αυτά, πριν προχωρήσουν, μυρίζουν για λίγα λεπτά το ένα το άλλο!»

* Πάει και ο δακτύλιος. Το παράξενο είναι ότι μετά την άρση του μέτρου, πολλοί από αυτούς που κατηγορούσαν το δακτύλιο, άρχισαν να μιλάνε υπέρ! Άντε βγάλε άκρη…

* Πολύ ωραία η συναυλία της Πέμπτης. Η «Ορχήστρα του Δρόμου» μας έδωσε ένα διαφορετική μουσική απόλαυση. Περισσότερα ορχηστικά κομμάτια με μουσικά όργανα που σπάνια βλέπουνε σε συναυλίες. Η Ευανθία Ρεμπούτσικα, ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος και η Έλλη Πασπαλά δημιούργησαν μια πολύ «ζεστή» ατμόσφαιρα και νομίσω όλοι ευχαριστήθηκαν…

* Μας ταρακούνησε η φωτιά της περασμένης Κυριακής, αλλά ευτυχώς όλα πήγαν κατ’ ευχήν. Αποφύγαμε τα χειρότερα. Προσοχή λοιπόν για να «βγάλουμε» και αυτό το καλοκαίρι χωρίς άλλες φωτιές και να σώσουμε τα λίγα κομμάτια δάσους που μας απέμειναν…

* Ψόφησε ο γάιδαρος μια καλής κυρίας σε γειτονικό χωριό και έψαχνε να βρει μια λύση για να τον… θάψει. Ζήτησε λοιπόν τη βοήθεια του Δήμου, γιατί δεν είχε που αλλού να απευθυνθεί. Ο Δήμος δεν μπόρεσε να βοηθήσει (τα μηχανήματά του ήταν αλλού) αλλά τελικά βρέθηκε η λύση. Τέλος καλό, όλα καλά! Τους παλιούς καιρούς, ο κόσμος είχε βρει κάποια ψηλά σημεία πάνω από φαράγγια και εκεί έδινε το «τέλος» στα συμπαθέστατα υπομονετικά τετράποδα.

* Από σήμερα οι Ολυμπιακοί αγώνες και… ξερό ψωμί! Θα πρέπει να ξεχάσουμε τα… «φτηνά» κινέζικα προϊόντα, να αγνοήσουμε τα… «ακριβά» ανθρώπινα δικαιώματα» και να απολαύσουμε μπροστά στη τηλεόρασή μας τους αγώνες των λαών όλης της Γης
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Στον «Αφέντη Χριστό» στα 2141 μέτρα!

Χθες η Εκκλησία μας γιόρταζε τον Αφέντη Χριστό. Στο νομό μας υπάρχει πολλά μικρά ξωκλήσια που τιμούν τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και τα περισσότερα βρίσκονται σε «ψηλά σημεία». Ένα τέτοιο μικρό εκκλησάκι βρίσκεται στη κορφή «Αφέντης Χριστός» στο σύμπλεγμα της Οροσειράς Δίκτης, νότια της κορφής Λάζαρος. Το εκκλησάκι βρίσκεται στα 2141 μέτρα, τη δεύτερη ψηλότερη κορφή του νομού μας. Πρώτη είναι το Σπαθί με υψόμετρο τα 2147 μέτρα.

Μια ομάδα από 6 άτομα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου ανέβηκε στην κορφή του Αφέντη για να παρακολουθήσει την εσπερινό. Το ταξίδι ήταν μεγάλο και επίπονο. Υπάρχουν τρεις διαφορετικές πορείες που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να φτάσουμε μέχρις εκεί. Η πρώτη ξεκινά από το Οροπέδιο του Λιμνάκαρου (πάνω από το Οροπέδιο Λασηθίου) και ακολουθώντας το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 ανεβαίνουμε μέχρι το διάσελο προς Σελάκανο. Από εκεί ακολουθώντας άλλο μονοπάτι ανεβαίνουμε στα 2141 μέτρα. Οι ώρες της πορείας είναι 5.5 Η δεύτερη πορεία ξεκινά από το Οροπέδιο της Λαπάθου (μεταξύ Μεταξοχωρίου και Σύμης). Αυτή η διαδρομή είναι πιο ομαλή και γίνεται σε 3.30 ώρες. Ο Ορειβατικός ακολούθησε μια άλλη πορεία (είναι η τρίτη επιλογή). Περάσαμε από την Ιεράπετρα πήραμε το δρόμο προς το Μύρτος και τη Βιάννο. Μετά από οδήγηση 40 λεπτών στρίβουμε δεξιά προς τα χωριά της Σύμης που βρίσκονται στα όρια των δυο νομών. Η Κάτω Σύμη ανήκει στο νομό Ηρακλείου και η Πάνω στο νομό Λασηθίου. Είναι δύο από τα χωριά που έκαψαν οι Γερμανοί τη Κατοχή. Από την Κάτω Σύμη ξεκινά ένας εντυπωσιακός δρόμο μέσα σε πευκόδασος και μετά από οδήγηση 40 λεπτών φτάνουμε στο Οροπέδιο του Ομαλού (σε υψόμετρο 1400 μέτρων) Από εδώ ξεκινήσαμε την πορεία μας. Είναι η πιο σύντομη διαδρομή (3 ώρες) αλλά συνάμα και η πιο ανηφορική. Στις 4.30 το απόγευμα αρχίσαμε την ανάβαση. Στην αρχή υπάρχουν κάποια δένδρα για λίγη σκιά αλλά μετά από 1 ώρα το τοπίο ήταν αλπικό, με χαλασές και χαμηλούς θάμνους. Όσο ανεβαίναμε τόσο περισσότερο μας εντυπωσίαζε η φύση αλλά προ πάντων η εντυπωσιακή θέα. Μετά από 3 ώρες συνεχούς ανάβασης, πατήσαμε την κορφή, την ώρα που ο νεαρός παπάς χτυπούσε τη καμπάνα για να αρχίσει ο εσπερινός. Ήμασταν κουρασμένοι, αλλά ευτυχισμένοι που αξιωθήκαμε και φέτος να ανέβουμε στη ψηλή αυτή κορφή.

Είναι δύσκολο να περιγράψω με λόγια, το πόσο εντυπωσιακή είναι η θέα από τα 2141 μέτρα. Κοιτούσες δεξιά και έβλεπες όλο το νομό Λασηθίου, κοιτούσες αριστερά όλο το Νομό Ηρακλείου, στα νότια αγνάντευες μέχρι τα ρεθυμνιώτικα (και αν η ορατότητα είναι καλή φαίνεται ακόμα και η Γαύδος) και προς βορά το Κρητικό Πέλαγος από τις Διονησάδες μέχρι το νησί Δία. Φέτος οι επισκέπτες δεν ήταν τόσοι πολλοί όσο τα προηγούμενα χρόνια. Οι περισσότεροι κρατούν σκηνές και υπνόσακους και διανυκτερεύουν σε κάποια υπήνεμα σημεία γύρω από την κορυφή. Ο δικιά μας ομάδα, μετά το τέλος του εσπερινού, πήρε το δρόμο της επιστροφής γιατί δεν είχαμε σκοπό να διανυκτερεύσουμε. Στο μεταξύ το σκοτάδι είχε πέσει, δεν είχε φεγγάρι και έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε τους φακούς μας. Όμως και αυτή τη δύσκολη και πολύ κουραστική κατάβαση, η ομάδα μας την ευχαριστήθηκε.

Η κατάκτηση αυτής της δύσκολης κορφής μας είχε δώσει μια μοναδική ψυχική ευφορία που μόνο όσοι τη ζήσουν μπορούν να καταλάβουν. Βεβαίως στην επιστροφή από την Κάτω Σύμη (γύρω στα μεσάνυχτα) αξέχαστα θα μας μείνουν τα περίφημα Συμιακά φασολάκια που φάγαμε σε τοπική ταβέρνα, κάτω από πλατάνια και τρεχούμενα νερά. Θέλω να ευχαριστήσω την Αριστέα, την Έφη, την Κατερίνα, τον Νίκο και το Χάρη για την άριστη συνεργασία τους στις δυσκολίες της διαδρομής.
Λεωνίδας Κλώντζας

Περπατώντας μέχρι τη Φανερωμένη…

Μέρες Δεκαπενταύγουστου και στη περιοχή μας τιμούμε ιδιαίτερα τη Παναγία στο Μοναστήρι της Φανερωμένης. Είναι ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια του Νομού μας και απέχει 24 χιλιόμετρα από τον Άγιο Νικόλαο σε υψόμετρο 540 μέτρων. Το μοναστήρι έχει φρουριακή μορφή (της δεύτερης Βυζαντινής περιόδου) και προσέφερε πολλά στους Κρητικούς τα δύσκολα χρόνια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας. Εδώ έγινε η «Συνέλευση του 1293», όταν ο ηγούμενος της Μονής κάλεσε για συνένωση όλους τους οπλαρχηγούς της Κρήτης που είχαν διαφωνήσει στον τρόπο της αντίστασης εναντίον των κατακτητών. Η Μονή υπήρξε σημαντικό καταφύγιο για καταδιωγμένους χριστιανούς την εποχή της Τουρκοκρατίας. Απέκτησε τεράστια περιουσία από τις δωρεές κτημάτων που έκαναν στη Μονή οι Χριστιανοί καθώς ήταν ο μόνος τρόπος για να σώσουν τις περιουσίες τους από τους Τούρκους (οι Τούρκοι, γενικώς, δεν έπαιρναν τις περιουσίες των μοναστηριών). Μέρος της περιουσίας αυτής δόθηκε, το 1925 για «αποκατάσταση των ταλαιπωρημένων της Μικρασιατικής εκστρατείας». Εδώ λειτουργούσε και Κρυφό Σχολείο. Στο σχολείο αυτό φοίτησε η θρυλική Ροδάνθη από τη Κριτσά, που αργότερα έγινε το «πρωτοπαλίκαρο» του οπλαρχηγού Καζανομανώλη. Η Ροδάνθη, μεταμφιεσμένη σε άνδρα (με το ψευδώνυμο «Σπανομανώλης»), σκότωσε τον Χουρσίτ Αγά στο Χουμεριάκο γιατί επιβουλεύτηκε τη τιμή της. Αργότερα κατατάχθηκε στο σώμα του Καπετάν Καζάνη και υπήρξε σκληρός τιμωρός των Τούρκων της περιοχής. Τελικά σκοτώθηκε στη μάχη της Κοντάραντος, που έγινε μεταξύ Κριτσάς και Λατώ, το 1823.

Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας, αλλά εμείς το θεωρούμε και «δικό μας» μοναστήρι καθώς τα τελευταία χρόνια το επισκέπτονται πολλοί κάτοικοι της περιοχής μας, πολλοί, μάλιστα, πηγαίνουν με τα πόδια μέχρις εκεί! Είναι μια πορεία μακρινή και επίμονη που όμως γίνεται με ιδιαίτερη πίστη και επιμονή. Άξιο αναφοράς είναι ότι οι περισσότεροι προσκυνητές είναι νέοι και νέες. Πέρισυ είχα υποδείξει ένα εύκολο και πιο σύντομο δρόμο μέχρι το μοναστήρι. Ακολουθώντας μονοπάτια και αγροτικούς δρόμους ανεβαίνουμε στο Μονή σχετικά σύντομα και έτσι αποφεύγουμε την μεγάλη κυκλική και μονότονη διαδρομή που ακολουθούν τα αυτοκίνητα. Η απόσταση από το Καλό Χωριό μέχρι τη Μονή συντομεύεται πλέον στις 2.30 ώρες.

Φέτος θα περιγράψω πιο αναλυτικά τη διαδρομή. Όσοι περπατήσετε νύχτα να προσέχετε ιδιαίτερο το κομμάτι στην άσφαλτο. Οπωσδήποτε να κρατάτε δυνατούς φακούς γιατί και φέτος «δεν έχει φεγγάρι». Σήματα υπάρχουν σε όλη τη διαδρομή (από το Καλό Χωριό). Αν περπατήσετε κάποια απόσταση χωρίς να δείτε κόκκινο σημάδι, επιστέψατε λίγο πίσω και ψάξατε για τα σήματα.

Αν ξεκινήσετε από τον Άγιο Νικόλαο, θα ακολουθήσετε, μετά τον Αλμυρό, το μονοπάτι που υπάρχει αριστερά του δρόμου δίπλα στη θάλασσα. Πενήντα (70) μέτρα μετά το τέλος του μονοπατιού (στο 5ο χιλιόμετρο) μπορείτε να κάνετε την πρώτη συντόμευση της διαδρομής. Θα προχωρήσετε ευθεία (ελαφρώς αριστερά) και θα βγείτε στον Κριτσώτικο Άγιο Σίλα. Συνεχίζετε στην άσφαλτο (για 2.5 χιλιόμετρα) μέχρι τον Καλοχωριανό Άγιο Σίλα. Θα περπατήστε άλλα 100 μέτρα (8ο χιλιόμετρο) και θα προχωρήστε ευθεία στο χωματόδρομο (που ξεκινά αριστερά από το σήμα-βέλος «στροφή δεξιά» για τα αυτοκίνητα). Αυτή είναι η δεύτερη συντόμευση. Θα περάσετε το γήπεδο του Καλού Χωριού και μετά θα στρίψετε ελαφρώς δεξιά για να βγείτε στη άσφαλτο (λίγο πριν την παραλία Βούλισμα) Περάσετε το ξενοδοχείο Μιστράλ και 100 μέτρα πριν την είσοδο του ξενοδοχείου Ίστρον Beach στρίβετε πάνω δεξιά στον τσιμεντένιο δρόμο (υπάρχει σήμα προς εκκλησία Αγίου Φανουρίου και ταμπέλλα «προς Ι.Ν. Φανερωμένης) Η πρώτη μισή ώρα είναι ανηφορική μέχρι να φτάσετε σε ένα πηγάδι. Στο σημείο αυτό (σταυροδρόμι) προχωρήστε ευθεία (είναι κομμάτι του παλιού μονοπατιού) και σε 15 λεπτά θα είστε στη κορφή της πλαγιάς για θα δείτε απέναντι σας το Μοναστήρι. Θα πάρετε κουράγιο γιατί νομίζετε ότι σχεδόν φτάσετε αλλά έχετε ακόμα λίγο παραπάνω από 1.30 ώρα μέχρι τη Μονή (από το πηγάδι μπορείτε –εναλλακτικά- να πάτε δεξιά και να ακολουθήσετε το δρόμο μέχρι τη κορφή της πλαγιάς, αλλά η διαδρομή αυτή είναι διπλάσια σε απόσταση. Άρα καλυτέρα από το μονοπάτι) Από την κορφή της πλαγιάς, ακολουθώντας τα κόκκινα σημάδια, θα κατεβείτε προσεκτικά μέχρι το βάθος της λαγκαδιάς και θα προχωρήστε ευθεία ανηφορικά μέχρις ότου φτάσετε ακριβώς κάτω από το μοναστήρι (ο χώρος εκεί είναι επίπεδος) Ακολουθήστε τα σήματα και αρχίστε να περπατάτε στο ανηφορικό μονοπάτι. Σε μισή ώρα φτάσατε στο προορισμό σας. Κάντε το σταυρό σας και ευχηθείτε να έχετε την υγειά σας, να ξαναπάτε και του χρόνου.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας μεταφέρω ένα απόσπασμα από το κείμενο που έγραψα στην ΑΝΑΤΟΛΗ πέρισυ την ίδια ημέρα: «…χθες έκανα μια τελευταία επιθεώρηση στη διαδρομή. Μαζί μου είχα και μια ταμπέλα που θα έβαζα στη Μονή για να δείχνει τη κατεύθυνση προς το Καλό Χωριό. Φτάνοντας, διαπίστωσα ότι είχα ξεχάσει να πάρω μαζί μου ένα στριφώνι για να την τοποθετήσω. Όμως, φτάνοντας στο σημείο που έπρεπε να βάλω την ταμπέλα, βρήκα μπροστά μου ένα στριφώνι, με το οποίο τοποθέτησα την ταμπέλα! Θαύμα!»
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

«Δεν είδαμε ακόμα τα χειρότερα…»

Εφιαλτική ήταν η βραδιά της Κυριακής. Πηγαίνοντας προς Κριτσά αντίκρισα πίσω από το βουνό προς Καλό Χωριό αυτή τη «λάμψη» που κανείς μας δεν θέλει ποτέ να βλέπει… Ήταν φανερό ότι μετά τον κάμπο της Κριτσάς, πιο κοντά στο Καλό Χωριό (περιοχή Κουτσουμπές) είχε εκδηλωθεί πυρκαγιά. Δεν έβλεπα τις φλόγες αλλά φαινόταν καθαρά ότι πλησίαζε την κορυφογραμμή. Άλλαξα πορεία και ακολουθώντας τον παλιό αγροτικό δρόμο που συνέδεε την Κριτσά με τον Άγιο Σύλλα του Καλού Χωριού, βρέθηκα κοντά στη φωτιά. Για καλή μας τύχη η φωτιά προχωρούσε προς τα νότια, εκεί όπου υπάρχει αγροτικός δρόμος. Αυτό ήταν το πρώτο αισιόδοξο που είδα στον τόπο της πυρκαγιάς. Όλα τα πυροσβεστικά μέσα είχαν παραταχθεί στο δρόμο αυτό και περίμεναν τη φωτιά να πλησιάσει για να «ορμίσουν» εναντίον της! Η πευκόφυτος περιοχή που κάηκε ήταν σχετικά μικρή (περίπου 30 στρέμματα) και ευτυχώς αποφύγαμε τα χειροτέρα γιατί αν η φωτιά τραβούσε άλλη πορεία ίσως καιγόταν το μοναδικό πευκόδασος που υπάρχει στο Βαθύ. Πολλοί μίλησαν για εμπρησμό και μάλλον έχουν δίκιο γιατί λίγο μετά την πρώτη φωτιά, εκδηλώθηκε και άλλη εστία πολύ κοντά, η οποία όμως σβήστηκε αμέσως. Νομίζω ότι το μυαλό αυτού ή αυτών των ανθρώπων που βάζουν φωτιές δεν διαφέρει και πολύ από αυτό που διαπράττουν εγκλήματα… Αξίζουν συγχαρητήρια στην Πυροσβεστική, στην Ομάδα Διάσωσης, στους Εθελοντές Σαμαρείτες και σε όλους όσους έτρεξαν να βοηθήσουν. Η έγκαιρη και συντονισμένη αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς είναι αυτό που σώζει…

Αφού μιλάμε για εγκλήματα, νομίζω ότι «κάτι δεν πάει καλά» στη χώρα αυτή. Προχθές κάποιος σκότωσε τη γυναίκα του και περιέφερε το κεφάλι της στο δρόμο. Προ εβδομάδος κάποια «παλικάρια» σκότωσαν ένα νεαρό από την Αυστραλία γιατί νόμιζαν ότι έκλεψε μια τσάντα! Στα Μάλια η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο. Που πάμε τέλος πάντων σ αυτή χωρά. Αλλάζει η Ελλάδα και πολλοί φοβούνται ότι «τα χειροτέρα είναι ακόμα πίσω…» Η κρίση στις ηθικές αξίες, η οικονομική κρίση και η αδιαφορία του Κράτους να επιβάλει το νόμο έχουν δημιουργήσει μια κατάσταση ασυδοσίας, όπου δίνεται η εντύπωση ότι ο καθένας κάνει ότι θέλει και ότι ισχύει καθεστώς ατιμωρησίας. Ξεκινήσαμε τα τελευταία χρόνια με τις μικροπαρανομίες, για να φτάσουμε στη σημερινή τραγική κατάσταση και, το χειρότερο απ΄ όλα να βλέπουμε το μέλλον «μαύρο». Πριν μερικά χρόνια διαβάζαμε στις εφημερίδες και βλέπαμε στις τηλεοράσεις, παρόμοια ακραία φαινόμενα να συμβαίνουν στην Αμερική και σε άλλες «πολιτισμένες» χώρες. Τότε γελούσαμε και λέγαμε ότι «αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα». Όμως τώρα, όχι μόνο γίνονται αλλά φαίνεται ότι θέλουμε να τους ξεπερνάμε. Μετά το 1990 η εγκληματικότητα στην Αμερική έχει αλλάζει μορφή –προς το καλύτερο- και πλέον είμαστε μάρτυρες ακραίων καταστάσεων στις Ευρωπαϊκές χώρες...

Στον Άγιο Νικόλαο, παρ’ ότι η παρουσία της Αστυνομίας δεν είναι ιδιαιτέρα εμφανής η κατάσταση είναι σχετικά καλή. Είμαστε μια περιοχή που δεν «παίρνει» αυτούς που θέλουν να παρανομήσουν. Αυτό εγώ το αποδίδω στη γεωγραφική μορφή της πόλης μας αλλά βασικά στο τρόπο που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας τις αντικοινωνικές συμπεριφορές. Ας φροντίσουμε λοιπόν να προστατεύσουμε όσο μπορούμε καλύτερα το κοινωνικό ιστό της πόλης μας γιατί οι κίνδυνοι ελλοχεύουν με σπουδαιότερο αυτόν που έχει να κάνει με την οικονομική μας κατάσταση. Το μοναδικό προϊόν μας, ο Τουρισμός, δοκιμάζετε και μαζί δοκιμαζόμαστε όλοι μας. Χωρίς τα χρήματα που έρχονται από τον Τουρισμό, χρειάζεται πολύ μεγάλη ψυχική δύναμη εκ μέρους μας για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που πιθανόν να έλθουν…
Λεωνίδας Κλώντζας

Τουρισμός: Αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα απλά, δεν υπάρχει μέλλον!

Όλοι μιλάμε για το τουρισμό, ότι δεν πάμε καλά φέτος και ότι τα επόμενα χρόνια, αν κάτι δεν αλλάξει δραματικά, τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα. Δεν θα κάνω εδώ ανάλυση για το ποιος φταίει ή τι πρέπει να αλλάξει. Σίγουρα η διεθνής οικονομική συγκυρία δεν βοηθά, καθώς η παγκόσμια οικονομική κρίση πλήττει όλο το κόσμο και ιδιαιτέρα αυτό που λέμε «μεσαία τάξη». Ο κόσμος δεν ξοδεύει όπως παλιά και ό,τι αγοράζει το κάνει πολύ προσεκτικά, καθώς προσπαθεί να ικανοποιήσει πρώτα τις βασικές του ανάγκες και μετά τη διασκέδασή του. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε προ ημερών, φέτος, ο αριθμός των Ελλήνων που θα πάνε διακοπές είναι πολύ μειωμένος. Ο λόγος φυσικά είναι οικονομικός. Ιδίως στην Κρήτη, έτσι όπως έχουν πάει τα εισιτήρια και οι βενζίνες, οι διακοπές στην Κρήτη είναι σχεδόν απαγορευτικές.

Κάνοντας αυτήν την εισαγωγή, είχα κάποια άλλα πράγματα στο μυαλό μου που έχουν σχέση με το τουρισμό. Προχθες πήγα στο αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» του Ηρακλείου να παραλάβω φιλικό μου πρόσωπο. Όλοι ξέρουμε ότι μέχρι να φτιαχτεί -αν φτιαχτεί ποτέ- το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Πεδιάδος, βασικές αλλαγές στην εξυπηρέτηση των επιβατών δεν είναι δυνατόν να γίνουν. Αυτό είναι εν μέρει κατανοητό. Όμως, δεν μπορούμε να μιλάμε για τουρισμό και για βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών όταν η πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο τουρίστας μόλις μπει στο κτίριο είναι μια κατάσταση χειρότερη και της πιο φτωχής αφρικανικής χώρας. Την ώρα που ήμουν στο αεροδρόμιο είχαν έλθει τρία αεροπλάνα και 500 άτομα προσπαθούσαν να βρουν και να παραλάβουν τις αποσκευές τους. Και αυτό σε ένα «φτωχό και άχαρο» χώρο, από άποψη κατασκευής, που δίνει μια πρώτη άσχημη εντύπωση στον τουρίστα. Αλλά είπαμε, ο χώρος είναι μικρός, σημαντικές αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν. Ας αφήσουμε λοιπόν το κτίριο… ο τουρίστας πήρε τις αποσκευές του και μπαίνει στο λεωφορείο για να φύγει για το ξενοδοχείο του. Τι είναι το πρώτο πράγμα που θα πάει το μάτι του; Θα μου πείτε… που αλλού… στο γαλανό ουρανό και στην ωραία μας θάλασσα! Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω γιατί, αυτά που πρώτα απ’ όλα θα δει είναι τα πολλά σκουπίδια έξω από το αεροδρόμιο. Τα 500 μέτρα του δρόμου που ενώνουν το αεροδρόμιο με την Εθνική οδό είναι γεμάτα σκουπίδια, και δεξιά και αριστερά και στη νησίδα στη μέση. Τα σκουπίδια αυτά δεν έχουν σχέση ούτε με την ακρίβεια, ούτε με την τουριστική πολιτική, ούτε με την έλλειψη χρημάτων. Έχουν σχέση με την ανοργανωσιά μας και την έλλειψη ευαισθησίας κάποιων που ασχολούνται με τον τουρισμό και τα κοινά. Μην μου πείτε ότι «οι μεγάλοι» που κάθε μέρα πηγαινοέρχονται στην Αθηνά, δεν τα βλέπουν! Ένα τηλέφωνο να κάνουν και η λύση είναι άμεση. Αρχίζω όμως να πιστεύω ότι μάλλον δεν τα βλέπουν… Αν δεν μπορεί η πολιτεία να πληρώσει έναν εργάτη για να μαζεύει καθημερινά τα σκουπίδια έξω από το αεροδρόμιο, ας το κάνει η Ένωση Ξενοδόχων Κρήτης. Αν κάθε ξενοδοχείο δώσει κάθε μέρα το κόστος ενός καφέ, θα προσληφθούν αρκετοί εργάτες…

Αλλά ας πάμε και σε κάτι άλλο. Ας υποθέσουμε ότι το λεωφορείο θα πρέπει να σταματήσει, για κάποιο λόγο, σε ένα από τα πάρκιγκ που βρίσκονται δεξιά η αριστερά της Εθνικής. Θα συμβούλευα να μην σταματήσουν με τίποτα, εκτός και αν είναι ζήτημα… «ζωής η θανάτου». Τα σκουπίδια που βρίσκονται εκεί είναι κάτι που δεν περιγράφεται… Συμπερασματικά, μπορεί ο τουρισμός να έχει κρίση, αλλά όταν δεν μπορούμε να λύσουμε τέτοια απλά προβλήματα, τότε δεν έχουμε μέλλον και είμαστε άξιοι της μοίρας μας…
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ

Δεκαπενταύγουστο στη Παναγία τη Βρεφοτρόφο της πόλης μας

Σήμερα ξεκινά ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού και μαζί το Δεκαπενταύγουστο. Η εκκλησία μας εορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου, η οποία τιμάται στη συνείδηση των χριστιανών σαν ένα «δεύτερο Πάσχα»! Η Κοίμηση περιλαμβάνει, πρώτον, το θάνατο και την ταφή της Θεοτόκου και, δεύτερον, την ανάσταση και τη μετάστασή της στους ουρανούς. Όπως λένε τα τροπάρια της Κοιμήσεως, «ο θάνατός της προμνηστεύεται τη ζωή. Αυτή που γέννησε τη ζωή, έχει μεταβεί στη ζωή. Έτσι ο θάνατός της ονομάζεται «αθάνατος Κοίμησις». Παντού υπάρχουν εκκλησιές της Παναγίας και στο σημερινό σημείωμα θα αναφέρω κάποια στοιχεία για την εκκλησία της Παναγίας της Βρεφοτρόφου που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης μας.

Η Βρεφοτρόφος αναφέρεται στο κατάλογο των εκκλησιών με τοιχογραφίες που συνέταξε ο Gerola. Πιθανότατα είναι κτίσμα του 12ου αιώνα. Σε επισκευή του ναού, βρέθηκε μπροστά στη Αγία Πύλη μικρή πλάκα πάνω στην οποία έγραφε «Γενέσιον Θεού Μητρός, έτος 1107». Το μπροστινό τμήμα του ναού είναι μεταγενέστερο και μάλλον κτίστηκε την εποχή της Ενετοκρατίας. Μάλιστα σημαντικό στοιχείο –και μοναδικό- της περιόδου αυτής είναι, στην είσοδο, ο τάφος του γιου του Καστελλάνου Μιραμπέλλου Ιακώβου Μαριπέτρου, Λαυρεντίου. Στο γείσωμα του τάφου είναι χαραγμένη Λατινική επιγραφή η οποία γράφει (μεταφρασμένη) «Ενθάδε κείται ο Λορέντζο Ιακώβου Μαριπέτρου, ευγενούς Κρητός και Καστελλάνου της πόλεως Ηρακλείου αξιοθαύμαστος ενώ ζούσε, αγαπητός ως εκ τούτου, προώρως αρπαγείς από τον θάνατον το έτος 1602»

Ο ναός έχει δυο στρώματα τοιχογραφίες, το παλαιότερο στο ανατολικό τμήμα και το νεότερο στο δυτικό, τα οποία αποκαλύφτηκαν το 1970 από την Υπηρεσία Αναστυλώσεων Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Το αρχικό στρώμα στην ανατολική πλευρά είναι τεχνοτροπίας της Μακεδονικής Σχολής με χρώματα πιο έντονα, ζωηρά και λαϊκά (από τις αρχές του 14ου αιώνα) ενώ στο δεύτερο στρώμα τα χρώματα είναι πιο λιτά, συντηρητικά και καλύτερης ποιότητας (τέλη του 14ου αιώνα) Σύμφωνα με τον επιμελητή Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Εμμ. Μπορπουδάκη, ο ναός έχει τοιχογραφηθεί σε δυο περιόδους και πρέπει να εργάστηκαν τρεις ζωγράφοι.

Η Βρεφοτρόφος είναι ένας σημαντικός ναός της πόλης μας που θα πρέπει να αναδειχθεί η αξία της τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες μας. Προσωπικά θεωρώ το ναό ως έναν από τους ωραιότερους στη Κρήτη. Η αρχιτεκτονική του, οι διπλές τοιχογραφίες και τα Ενετικά στοιχεία, είναι στοιχεία μοναδικά και θα πρέπει να γίνουν περισσότερο γνωστά. Είναι απαραίτητο να τοποθετηθούν κάποια σήματα που να οδηγούν τους επισκέπτες εκεί για να θαυμάσουν τον ναό καθώς είναι η έκδοση ενός ενημερωτικού φυλλαδίου που να δίνει πληροφορίες για την μεγάλη αξία του ναού. Βεβαίως απαραίτητη προϋπόθεση είναι, ο ναός να μένει κάθε μέρα ανοικτός για κάποιες ώρες. Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι σημαντικά στοιχεία για το ναό πήρα από το βιβλίο του Πρωτοπρεσβυτέρου της Ενορίας Αγίας Τριάδας Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη «Σύντομος Ιστορία της πόλεως του Αγίου Νικολάου και των εκκλησιών αυτής» (1994)
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ